Een carrière van publieke prestaties en onverwachte ontwikkelingen
Federica Mogherini, ooit bekend als de EU-buitenlandchef, zette haar carrière voort in een nieuwe richting door rector te worden van het College van Europa in Brugge. Op het eerst gezicht leek ze zich te hebben aangepast aan een leven in de rustige, ivory tower-achtige omgeving van de academie, weg van de frontlinies van de politiek. Haar rol als hoofd van de instelling hield in dat ze toezicht hield op de opleiding van de toekomstige Europese diplomaten, terwijl ze haar uitgebreide netwerk en ervaring gebruikte om de positie van de universiteit te versterken. Sinds haar aantreden in 2020 groeide de college, met nieuwe campussen in Tirana en Natolin, en leidde ze de instelling door de pandemie, waarin de studenten vaak beperkt waren tot hun kamers. Daarnaast voerde ze disciplines door, zoals het verwijderen van een prominente docent vanwege grensoverschrijdend gedrag.
Een politieke aanpak gekenmerkt door timing en kansen
Haar loopbaan kenmerkt zich door het strategisch benutten van gelegenheden en haar vermogen om zich in de juiste context te bevinden. Begonnen in de Italiaanse linkse politiek, was Mogherini eerst actief in de jeugdbewegingen en later lid van het Italiaanse parlement voor de Democratische Partij. In 2014 werd ze minister van Buitenlandse Zaken, een positie die slechts acht maanden bekleedde voordat ze in Brussel werd benoemd tot vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken, een van de machtigste functies binnen de EU. Tijdens haar termijn vertegenwoordigde ze de EU onder meer bij de onderhandelingen over het nucleaire akkoord met Iran en was ze het gezicht van de diplomatieke inzet van de Unie. Ondanks haar prominente positie ontving haar beleid op dat gebied gemengde reacties. Sommige, waaronder haar eerdere supporters, omschreven haar als “jong, Italiaans en bekwaam”, maar in 2019 uitten haar critici – onder andere haar voormalige backers – dat haar impact minimaal was en haar beleid teleurstellend.
Verandering van rol en controverse
In 2020 maakte Mogherini een opmerkelijke overgang naar de academie, ondanks het ontbreken van een eigen masterdiploma en haar gebrek aan uitgebreide academische ervaring. Haar benoeming tot rector viel op vanwege de controversiële aard ervan en ontstane vragen over de transparantie en timing van de beslissing. De keuze werd echter ook gezien als een verfrissende verandering door haar jonge, vrouwelijke en politiek betrokken profiel. Ze nam de leiding over van Jörg Monar, een Duits academicus met een indrukwekkend oeuvre aan werken over de EU. Mogherini trad op als een publieke figuur die niet alleen de academie leidde, maar ook actief zichtbaar was op podia, in contrast met de meer ingetogen aanpak van haar voorganger. Haar aanwezigheid en betrokkenheid maakte haar populair onder studenten die haar beschrijven als een ‘ster’ van de instelling.
Ontwikkelingen en controverse rondom de college
Na haar intrede begonnen zich problemen af te tekenen. Tijdens de grote corruptieschandaal bekend als Qatargate werd duidelijk dat Mogherini lid was geweest van de erecommissie van de organisatie “Fight Impunity,” een mensenrechtenorganisatie die mogelijk verband hield met een van de belangrijkste verdachten, voormalige EP-lid Pier Antonio Panzeri. Ze had deze organisatie bezocht tijdens haar periode als diplomaat en later tijdens een conferentie bij haar universiteit. Ze ontkende op de hoogte te zijn van het vermeende wangedrag van Panzeri. Daarnaast deed ze zaken met andere diplomaten en politici, waaronder een bezoek aan de Marokkaanse minister Nasser Bourita in 2022. Er werd gesuggereerd dat haar oorspronkelijke plan was geweest om een campus in Marokko op te richten.
Het arrestatie en de onthulling van een crimineel onderzoek
Op dinsdag kwam het hoogtepunt van de onrust toen Mogherini werd gearresteerd op verdenking van betrokkenheid bij het frauduleus opzetten van de EU Diplomatic Academy, een onderdeel van het college dat haar aanvankelijke hoogtepunt was. Na bijna een dag van stilte bracht het College van Europa een verklaring uit waarin het de huiszoekingen door het Europees openbare aanklagersbureau (EPPO) bevestigde, zonder expliciet te vermelden dat Mogherini was aangehouden. De universiteit stelde dat ze alle noodzakelijke maatregelen namen om de voortgang van de werkzaamheden te waarborgen, ongeacht de situatie rondom haar. De arrestatie markeerde een onverwachte wending in het imago van de onderwijsinstelling, die bekendstaat om het opleiden van Europese elites.
Concluderende observaties
De recente gebeurtenissen tonen aan hoe snel het publieke en institutionele landschap kan veranderen voor personen die ooit als succesvol en invloedrijk werden beschouwd. Mogherini’s geval illustreert dat zelfs na het beperken van haar actieve politieke rol, haar naam en reputatie onder een vergrootglas kwamen te liggen, wat uiteindelijk tot haar arrestatie heeft geleid. De nasleep van deze ontwikkelingen zal de toekomst van het college mogelijk herdefiniëren, terwijl de organisatie zelf zich voorbereidt op verdere onderzoeken en de reacties van het publiek en de media afwacht.
