De terugkeer van officiële gesprekken en de situatie in Miami
De laatste keer dat Oekraïense en Russische gezanten officiële directe besprekingen voerden, was in juli in Istanboel. Tijdens die gesprekken werden uitwisselingen van gevangenen gerealiseerd, maar verder bleef de voortgang beperkt. Onlangs heeft de Amerikaanse president Volodymyr Zelenskyy bekendgemaakt dat Washington het voorstel heeft gedaan voor de eerste face-to-face onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland in zes maanden. Deze gesprekken vonden op zaterdag plaats in Miami, waar diplomaten bijeenkwamen om het einde van de oorlog te bespreken.
De Russische gezant Kirill Dmitriev meldde dat hij onderweg was naar Miami. Ook waren teams uit Oekraïne en Europa in de Amerikaanse stad aanwezig voor de onderhandelingen, onder leiding van Steve Witkoff, een medewerker van Donald Trump, en Jared Kushner, die de schoonzoon van de Amerikaanse president is. Zelenskyy zei dat het format dat werd voorgesteld, vermoedelijk bestond uit Oekraïne, de Verenigde Staten en Rusland. Hij gaf aan dat Europese landen mogelijk ook betrokken kunnen worden en dat het logisch zou zijn om zo’n gezamenlijke bijeenkomst te houden, zodra men de mogelijke uitkomsten van de eerdere vergadering begrijpt.
De inhoud en implicaties van de onderhandelingen
De Amerikaanse ambassadeurs hebben een plan gesteund waarin de VS garanties voor Oekraïense veiligheid zou bieden. Tegelijkertijd wordt verwacht dat Oekraïne mogelijk een deel van het territorium zou moeten afstaan, wat bij veel Oekraïners weerstand oproept. Op vrijdag beloofde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio dat de Verenigde Staten Oekraïne niet onder druk zouden zetten om tot een overeenkomst te komen, en benadrukte dat er geen vredesverdrag zal zijn zonder instemming van Oekraïne. Rubio voegde eraan toe dat hij zaterdag mogelijk naar Miami zou af reizen, zijn geboortestad, om deel te nemen aan de gesprekken.
Kirill Dmitriev bevestigde via sociale media dat hij onderweg was naar Miami. Hij plaatste een emoji van een duif van de vrede en een korte video van de ochtendzon die door de wolken breekt, terwijl hij een strand met palmbomen liet zien. Hij schreef daarbij dat, terwijl oorlogszuchtigen blijven werken om het Amerikaanse vredesplan voor Oekraïne ondermijnen, hij zich herinnerde aan een soortgelijke afbeelding uit een eerdere bezoeken, waarin licht door stormwolken breekt.
Het laatste officiële contact tussen Oekraïne en Rusland vond plaats in juli in Istanbul. Deze onderhandelingen leidden tot ruil van gevangenen, maar verder bleef er weinig concrete vooruitgang geboekt. De betrokkenheid van Rusland en Europa vertegenwoordigt een verbetering ten opzichte van eerdere onderhandelingen, waarbij de Amerikanen aparte besprekingen hielden met elk van de partijen op verschillende locaties. Toch is het onwaarschijnlijk dat Dmitriev direct met Europese onderhandelaars spreekt, omdat de relaties tussen de betrokken partijen momenteel bijzonder gespannen blijven.
De Russische houding en de geopolitieke ontwikkelingen
Rusland, dat in februari 2022 troepen naar Oekraïne heeft gestuurd, verklaart dat de betrokkenheid van Europa in de onderhandelingen het proces enkel zal bemoeilijken. Moskou beschouwt de Europese leiders vaak als voorstanders van de oorlog en ziet hun rol als problematisch. Tijdens een jaarlijkse persconferentie op vrijdag beloofde Vladimir Putin door te gaan met de vierjarige oorlog tegen Oekraïne. Hij suggereerde echter dat Rusland mogelijk de verwoestende aanvallen zou kunnen pauzeren teneinde Oekraïne in staat te stellen presidentsverkiezingen te houden. Zelenskyy wees dat af en zei dat Oekraïne zelf beslist wanneer en op welke manier de verkiezingen plaats zullen vinden, en daarbij uitgesloten dat stemmingen plaatsvinden in gebieden die door Rusland bezet worden.
De situatie in Odessa en de recente aanvallen
Het aantal slachtoffers in Oekraïens Odessa is gestegen tot acht, na een Russische raketaanval op de haveninfrastructuur gedurende de nacht. Zo’n dodelijke aanval richtte zich onder andere op een burgerbus, aldus Oekraïense premier Yulia Svyrydenko. Zij stelde dat de slachtoffers gewone Oekraïners waren. De Russische strijdkrachten reageerden op de aanhoudende aanvallen door hun aanval te intensiveren op Oekraïense havens. Rusland kondigde aan dat het zijn aanvallen op de Oekraïense havens zou uitbreiden als vergelding voor het aanvallen van door het Westen gesanctioneerde olietankers.
Op zaterdag meldde Oekraïne dat het twee Russische jachtvliegtuigen had vernietigd bij een vliegveld in bezet Crimee, volgens de veiligheidsdienst SBU. Tegelijkertijd beweerde het Oekraïense leger dat het een Russische olieboorplatform in de Kaspische Zee had aangevallen, evenals een patrouilleschip in de buurt. Vladimir Putin startte in februari 2022 een grootschalige invasie in Oekraïne, die hij beschreef als een ‘speciale militaire operatie’ gericht op demilitarisering van het land en het voorkomen van de uitbreiding van NATO. Oekraïne en haar Europese bondgenoten kwalificeren de oorlog als de grootste en dodelijkste op Europees grondgebied sinds de Tweede Wereldoorlog, en beschouwen het als een ongeprovoceerde en illegale landaanwinst die geleid heeft tot een golf van geweld en vernietiging.
