De situatie van de gezondheidszorg in Bulgarije
Volgens een rapport van het gezondheidsanalytische bedrijf Health Metrics bevindt het Bulgaarse gezondheidssysteem zich op een kritiek punt. Jarenlange bezuinigingen op gezondheidsbudgetten, veroorzaakt door voortdurend lage bijdragen aan de ziektekostenverzekering, kunnen volgens de studie leiden tot een verlies van ongeveer €25 miljard tegen 2040. Deze situatie zou de reeds voorzichtige economie van het land ernstig kunnen schaden.
De analyse voorziet dat, indien de huidige solidariteitsgerichte verzekeringspremie van 8% gehandhaafd blijft, het land geconfronteerd wordt met ziekenhuissluitingen, een ernstig tekort aan medische specialisten en het vertrek van tienduizenden mensen uit de arbeidsmarkt vanwege onbehandelde gezondheidsproblemen.
Potentiële gevolgen voor de gezondheidszorg en de bevolking
Een van de belangrijkste bevindingen is dat Bulgarije mogelijk te maken krijgt met de diepste gezondheidscrisis uit de moderne geschiedenis. Het land besteedt slechts ongeveer 5% van zijn BBP aan gezondheidszorg, wat de laagste ratio in Europa is. Nikolay Brunzalov, voorzitter van de Bulgaarse Medische Vereniging, benadrukt dat artsen onder omstandigheden van chronieuze onderfinanciering werken, maar toch medisch vakmanschap leveren dat wereldwijd erkend wordt.
Het rapport waarschuwt dat tussen 5 en 10% van de artsen en tot 20% van de verpleegkrachten hun beroep zouden kunnen verlaten. Kleinere steden en armere regio’s zullen waarschijnlijk het zwaarst getroffen worden, met tot 20 van de 340 ziekenhuizen die mogelijk gesloten moeten worden.
Voor patiënten betekent dit langere reizen naar medische voorzieningen, minder toegang tot specialisten en vertragingen in behandelingen. Wachttijden voor consultaties, operaties en diagnostische tests zouden met 30 tot 80% kunnen toenemen. In sommige gebieden kunnen bestaande diagnostische apparaten door het toenemende aantal patiënten onvoldoende gebruikt worden, wat leidt tot late diagnoses, complicaties en hogere sterftecijfers door aandoeningen die voorkomen hadden kunnen worden.
Economische en maatschappelijke gevolgen
De financiële druk op huishoudens zal eveneens toenemen. De kosten voor medicijnen kunnen in 2040 met tot 40% stijgen, wat meer families dwingt tot wat wordt beschreven als “catastrofale gezondheidsuitgaven” — waarbij ziekenhuisrekeningen hen onder de armoedegrens duwen. Preventieve zorg, die al ondergefinancierd wordt, zou met 20 tot 30% kunnen afnemen, waardoor duizenden kansen voor vroege interventie verloren gaan.
De economische impact hiervan kan aanzienlijk zijn: indien toegang tot behandeling verder verslechtert, zouden tot 70.000 mensen de arbeidsmarkt kunnen verlaten tegen 2040. Verlies aan productiviteit door onbehandelde aandoeningen wordt geschat op 1,5% van het binnenlandse bruto product (BBP) per jaar. De studie schat dat de «kosten van nalatigheid» meer dan €25 miljard kunnen bedragen tegen 2040, als rekening wordt gehouden met verloren arbeidsproductiviteit, stijgende persoonlijke uitgaven, arbeidskrachten die de sector verlaten, en de algemene last van ziekte.
Een alternatief scenario suggereert dat het verhogen van de bijdragen aan de ziektekostenverzekering met 8% tot 10%, een systeemcrisis kan voorkomen en langdurige modernisering mogelijk maakt.
Uitdagingen en mogelijke oplossingen
Een van de grootste problemen blijft het grote aantal Bulgaarse burgers dat geen bijdragen aan de ziektekostenverzekering betaalt. Meer dan 1,2 miljoen mensen in een bevolking van 6,4 miljoen hebben geen verzekering. Dit probleem wordt deels toegeschreven aan de omvangrijke grijze economie, die naar schatting ongeveer 34% van het BNP uitmaakt.
Veel Bulgaren werken nog steeds zonder formele arbeidscontracten en declareren hun inkomen niet officieel. Het solidariteitsysteem biedt wel gratis toegang tot noodgevallen, maar legt hierdoor extra druk op de ziekenhuisbudgetten.
Brunzalov stelt voor dat de oplossing ligt in het geleidelijk verhogen van het verzekeringspercentage met 0,5–1% per jaar of het direct verhogen tot 10%, zoals in Roemenië gebeurt. Een andere aanpak betreft het geleidelijk verhogen van de premies tot 10% om de systemische instorting te voorkomen en het systeem verder te moderniseren.
Dependentie van medicijnrestituties en financieringsproblemen
De afgelopen twee jaar uitten farmaceutische bedrijven hun onvrede over de voortdurende onderfinanciering van het Bulgaarse zorgsysteem. De afhankelijkheid van verplichte kortingen, die de tekorten bij de gezondheidszorg verschuiven naar farmaceutische bedrijven, vormt een probleem dat de toegang tot innovatieve behandelingen onder druk zet.
De Bulgaarse vereniging van onderzoeksgerichte farmaceutische fabrikanten (ARPharm) waarschuwt dat deze systematische kortingen niet alleen de langetermijnhoudbaarheid van het systeem ondermijnen, maar mogelijk ook de toegang tot nieuwe therapieën beperken. Volgens het Nationaal Ziektekostenfonds (NHIF) zal in 2026 ongeveer €1,55 miljard worden besteed aan medicijnen, terwijl het geld dat teruggevraagd wordt ten minste €450 miljoen bedraagt. Dit onderstreept dat het systeem een verborgen tekort kent dat via de verplichte prijsreducties op de gezondheidsuitgaven wordt doorgeschoven naar de farmaceutische sector.
