De vorming van de nieuwe regering en de politieke richting
Op dinsdag benoemde president Petr Pavel de leider van de populistische partij ANO, Andrej Babiš, tot premier van Tsjechië. Hiermee keerde Babiš terug naar de positie die hij bijna vier jaar geleden verliet. De rest van het kabinet, bestaande uit leden van ANO, de extreem-rechtse SPD en de populistische Motorist Party, wordt verwacht binnen een week te worden aangesteld.
De lijst met ministers die Babiš heeft aangeleverd, bevat geen voormalige EU-parlementariër Filip Turek, wiens mogelijke benoeming controversieel was. In het verleden waren oude beelden opgedoken die hem linken aan Nazi-symbolen en zijn voormalige partner diende een strafklacht in wegens verkrachting en langdurige mishandeling, waarop hij ontkent.
Reactie van de president en de uitdagingen voor het nieuwe kabinet
Pavel gaf aan dat de benoeming het ‘wensen van de kiezers’ weerspiegelt, maar benadrukte dat lopende conflicten over belangenconflicten moeten worden opgelost. Vooral de voortdurende banden van Babiš met het conglomeraat Agrofert, dat aanzienlijke subsidies van de staat en de EU ontvangt, ondanks dat het tijdens zijn vorige ambtstermijn in trustfondsen was ondergebracht.
Hij onderstreepte ook dat het geopolitieke klimaat in samenwerking met de nieuwe regering uitdagend zal zijn. Aankomende beslissingen zullen volgens hem “niet prettig” zijn voor het publiek en vergen strategisch inzicht en politieke moed. Het behouden van sterke banden met de EU en de NAVO blijft essentieel, zo stelde hij, en mag niet ter discussie worden gesteld.
Verklaring en beleidsdoelen
Babiš heeft beloofd de belangen van de burgers te beschermen “thuis en overal in de wereld”. Hij voegde eraan toe dat hij het maximale zal doen om te verzekeren dat Tsjechië de beste plek wordt om te wonen op onze planeet.
Politieke koers en steun voor EU en NAVO
Het coalitieakkoord positioneert Tsjechië als een soeverein actor in Brussel, wat het meer aligneren met EU-scepsis van regeringen in Slowakije en Hongarije. Het land stelt dat de EU “limieten” heeft en geen besluiten moet opleggen die de nationale rode lijnen overschrijden. Desalniettemin blijft Praag stevig verankerd in de NAVO, met een zekere continuïteit in veiligheids- en defensiebeleid.
Regionaal wil de regering de samenwerking binnen de Visegrad-groep nieuw leven inblazen, samen met Slowakije, Polen en Hongarije. Ook bevestigt men dat de monetaire autonomie behouden blijft, en sluit men expliciet de invoering van de euro uit. De tsjechische kroon wordt beschouwd als “kwetsbaar voor de economische soevereiniteit” en er zijn plannen om dit in de Grondwet vast te leggen.
Aandacht voor migratie en energiebeleid
De regering beweert zero tolerance te hebben voor illegale migratie, wijst het EU-migratie- en asielpact af en plant een nieuw asielwet die bescherming beperkt tot uitzonderlijke gevallen.
In tegenstelling hiermee kunnen energiemaatregelen en klimaatbeleid de meeste conflicten met Brussel veroorzaken. Het coalitieakkoord noemt de Green Deal “on houdbaar”, roept op tot wijzigingen in de emissieplafonds voor industrie en weigert de invoering van het nieuwe ETS2-systeem voor gebouwen en wegtransport, wegens de hoge sociaaleconomische kosten die hiermee gemoeid zijn.
