Suspensie van de whistleblowerwet door het constitutionele hof
Op woensdag heeft het constitutionele hof van Slowakije aangekondigd dat het een wetsvoorstel heeft opgeschort dat bedoeld was om de bescherming van klokkenluiders in het land af te schaffen. Deze maatregel volgde na verschillende dagen van protesten in het land. Een groep van 63 parlementariërs diende een petitie in bij het hof, dat in zijn verklaring uiteenzette dat de wet geschorst blijft totdat er een uitspraak wordt gedaan over de inhoud ervan.
Volgens de vertegenwoordiger van de initiatiefgroep is deze beslissing positieve ontwikkeling voor de rechtsstaat in Slowakije. Zuzana Stevulova, lid van de Progressieve Slowakije-partij, gaf aan dat de schorsing “goede nieuws is voor de gerechtigheid in Slowakije.”
Procureur-generaal Maros Zilinka benadrukte dat de schorsing bedoeld is om mogelijke negatieve en onherroepelijke gevolgen van de nieuwe regelgeving te voorkomen. Daarnaast wil men nagaan of de wet in overeenstemming is met de Grondwet en met de verplichtingen die Slowakije heeft binnen de Europese Unie.
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken benadrukte dat de uitspraak van het hof slechts een schorsing betreft, niet een definitieve vernietiging. Matej Neumann, woordvoerder van het ministerie, stelde dat men ervan overtuigd is dat het hof de geldigheid van de wet uiteindelijk zal bevestigen en dat deze in werking zal treden.
De afschaffing van het klokkenluidersbureau en de reactie van maatschappelijke organisaties
Op 9 december stemde het parlement van Slowakije voor de afschaffing van het bureau dat klokkenluiders beschermde. In plaats daarvan zou een nieuwe instantie onder de controle van de regering komen. Critici, waaronder niet-gouvernementele organisaties (NGO’s), beschuldigden deze maatregel ervan de kritische stemmen te willen onderdrukken en de corruptiebaccumatie te bemoeilijken.
Bovendien heeft het hof bepaald dat een wet die in april was aangenomen, die NGO’s verplicht om te rapporteren wie hen financiert en de identiteit van hun grootste donoren en leden te onthullen, als ongrondwettelijk wordt beschouwd. Zowel de oppositie als NGO’s maakten zich zorgen dat dergelijke regelgeving deel uitmaakt van een strategie om kritische burgers en organisaties te intimideren, terwijl Slowakije zich zou bewegen naar een invloedssfeer die meer aansluit bij Rusland, onder de lidstaten van de EU en NAVO.
Verzamelde protesten en nieuwe strafbepalingen
Op maandag en dinsdag waren er enkele duizenden demonstranten in Bratislava, die uitten dat de afschaffing van het klokkenluidersbureau en de recente wijzigingen in het strafwetboek onaanvaardbaar waren. De nieuwe bepalingen maken het nu strafbaar om samen te werken met een ‘buitenlandse macht’ met als doel een verkiezingscampagne te belemmeren.
Bovendien wordt het betrekken bij het in twijfel trekken van de ‘vreedzame regeling’ van de relaties na de Tweede Wereldoorlog als een misdrijf beschouwd. Deze verwijzing betreft vooral de decreten uit de naoorlogse periode, waaronder een wet die de Hongaarse minderheid in Slowakije het eigendom ontnam.
