De basis van de overeenkomst en de herziening van handelsvoorkeuren
Onlangs bereikten vertegenwoordigers van het Europees Parlement en de Raad een akkoord over de herziening van het EU-regime voor ontwikkelingslanden dat handelsvoordelen biedt. De onderhandelingen duurden twee jaar en waren tot nu toe vastgelopen door onenigheid over een controversiële beschermmaatregel tegen overschrijdingen van rijstimporten.
Volgens het nieuwe akkoord zullen de tarieven die gelden onder de meest begunstigde natieregeling (MFN) worden heringevoerd zodra de rijstimporten met 45% toenemen ten opzichte van een basisniveau van 387.000 ton, hetgeen de tienjaarssom van de importen is. Dit komt neer op ongeveer 552.000 ton rijst. Een bron die bij de besprekingen betrokken was, meldde aan Euractiv dat deze aantallen na één jaar opnieuw kunnen worden beoordeeld zodra de regelgeving in werking treedt.
Deze overeenkomst maakt het mogelijk om de Algemene Preferentiesysteem (GSP) bij te werken, dat ontwikkelingslanden ondersteunt door het aanbieden van tariffaire vrijstelling voor de meeste producten. De onderhandelingen, die in het begin van 2023 waren gestart, liepen herhaaldelijk vast. De EU besloot daarom om het huidige systeem tot 31 december 2027 te verlengen, terwijl de onderhandelingen voortduurden.
De doorbraak in de onderhandelingen
Toen de besprekingen in juni 2025 werden hervat, bleef de belangrijkste knelpunt de tariffavrije rijstimport uit landen zoals Myanmar en Cambodja. Officieel braken de onderhandelingen op dat punt, waarbij de focus lag op het vaststellen van de exacte importgrens voor de automatische beschermmaatregel, zoals twee bronnen binnen de onderhandelingstafel aan Euractiv vertelden.
De Scandinavische verkiezingen en de rol van de grote rijstproducerende landen zoals Italië en Spanje waren bepalend. Zij pleitten voor een strengere beschermmaatregel die importen zou stoppen, een positie die werd gesteund door het Europees Parlement. Spanje’s onderhandelaar Gabriel Mato uit de EPP-кampanië noemde de overeengekomen drempels ‘te hoog’ en moeilijk te activeren. Hij benadrukte dat alleen de EPP en ECR hebben gepleit voor een sterker mechanisme, terwijl andere groeperingen ‘voorkeur’ hebben gegeven aan concessies.
Sommigen waren juist tevreden met de compromisbesprekingen. Karin Karlsbro van Renew zei dat “meer dan twee miljard mensen profiteren van deze wetgeving” en voegde eraan toe dat “in tijden van toenemend protectionisme het essentieel is dat de EU zich inzet voor ontwikkeling via handel.”
In de uiteindelijke overeenkomst werden geen extra automatische beschermmaatregelen voor landbouwproducten opgenomen. Wel versterkten de co-legislatoren een specifiek toezichtmechanisme dat de Commissie verplicht om importoverschrijdingen te monitoren en af te wenden als die een negatieve invloed op de EU-markt kunnen hebben.
Handelsvoordelen en terugkeer van migranten
Een ander belangrijk onderdeel van de hervorming betrof de koppeling tussen handelsvoordelen en de samenwerking met landen op het gebied van terugkeerbeleid voor migranten. De Raad had aangedrongen op het intrekken van voorkeuren bij landen die niet hun eigen onderdanen terugnamen.
Volgens de Deense minister van Buitenlandse Zaken Lars Løkke Rasmussen moeten handelsvoordelen verbonden worden met respect voor mensenrechten, goed bestuur, milieubescherming en voor de eerste keer met de samenwerking op het gebied van de terugkeer van onderdanen die zonder rechtvaardiging in de EU verblijven.
Het Europees Parlement heeft strengere voorwaarden gesteld voordat een schorsing kan plaatsvinden. Dit omvat een langere evaluatieprocedure, minimaal een jaar betrokkenheid bij het betrokken land, en een wachttijd van twee jaar voordat de nieuwe voorwaarden ook voor de armste landen worden toegepast zodra de regelgeving van kracht wordt.
Bernd Lange, de hoofdonderhandelaar namens het Parlement, verwelkomde de uitkomst en noemde de toenadering van de Raad tot de zorgen van het Parlement. Volgens hem is er een evenwichtig systeem gecreëerd met duidelijke richtlijnen en een onderscheid in behandeling van de minst ontwikkelde landen.
De definitieve goedkeuring door de EU-ambassadeurs wordt de komende weken verwacht, met een plenairstemming in het Parlement gepland voor volgend jaar.
