Europa beschouwt het vinden van een overeenkomst als een overwinning
De Europese Unie heeft het niet gehaald om een wereldwijde overeenkomst te sluiten over het versnellen van de afbouw van fossiele brandstoffen, vanwege aanzienlijke weerstand van landen zoals India. Tijdens de onderhandelingen werd een laatste moment concessie gedaan door het Braziliaanse voorzitterschap dat het gesprek leidde.
“Het is duidelijk dat het een intensieve en soms moeilijke week was,” zei klimaatcommissaris Wopke Hoekstra tegen journalisten nadat een definitief akkoord was gepubliceerd.
De EU was afgereisd naar Belém, Brazilië, met de bedoeling om de inspanningen te versterken om sneller klimaatmaatregelen door te voeren. Officiële prognoses tonen slechts een vermindering van 12% in broeikasgassen tot 2035. Daarnaast hoopte men eerdere afspraken te handhaven over het uitfaseren van fossiele brandstoffen en het veiligstellen van $300 miljard per jaar van rijke landen tot 2035.
Geen concrete afspraken over fossiele brandstoffen
Op het moment dat de mondiale klimaattop op vrijdag vrijwel ten einde liep, was deze ambitie nog niet gerealiseerd. Dit leidde tot felgetinte kritiek van de klimaatwoordvoerder van de Europese Unie. Met steun van bondgenoten als Colombia werden de onderhandelingen voortgezet tot in de nacht, totdat een compromis werd gevonden dat de toon vruchtbaar moest maken.
In plaats van een expliciete vermelding van het beëindigen van fossiele brandstoffen en het versterken van de mondiale klimaatambities, werd een ‘implementatiesversneller’ opgericht. Deze moet tot COP31 werken aan het verhogen van klimaatdoelen, gebaseerd op een overeenkomst uit 2023 die de uitstoot van kolen, olie en gas wil beëindigen.
Braziliaans voorstel en de reactie van Europa
In een onverwachte wending tijdens de laatste vergadering van de 194 aanwezige landen, kondigde het Braziliaanse voorzitterschap aan dat het twee plannen geïndividualiseerd zou uitwerken: één voor het uitfaseren van fossiele brandstoffen en een andere voor bosbeheer, wat goed werd ontvangen door de aanwezigen.
“Deze verrassingsplannen waren een poging van het Braziliaanse voorzitterschap om de aandacht op de weg vooruit te richten,” verklaarde Peter Liese, een centrum-rechtse Europarlementariër van de Europese Volkspartij. Hoekstra verwelkomde het initiatief, maar waarschuwde dat het slechts een ‘coalitie van de bereidwilligen’ zou zijn, terwijl hij het terrein verliet.
Voor Europa was dit een gunstige ontwikkeling, omdat het anders de keuze zou zijn tussen toegeven of het volledig doen mislukken van het COP-proces.
EU spreekt zichzelf tegen over COP30-onderhandelingen
De EU heeft scherpe kritiek geuit op een voorgenomen klimaatakkoord dat volgens haar veel te ver weg ligt van de realiteit binnen de Unie.
“We werden geconfronteerd met zeer machtige landen die verdienen aan olie en gas, die een blokkerende meerderheid organiseerden,” verklaarde de Duitse milieuminister Carsten Schneider. Groen Europarlementariër Bas Eickhout aviseerde India en Saoedi-Arabië expliciet als blokkades.
De spanningen tijdens de laatste onderhandelingen werden verder aangewakkerd door onenigheid over de snelheid van de emissiereductie en het gebrek aan financiële steun. Een brief, ondertekend door bijna 30 landen waaronder Duitsland, Frankrijk en Spanje, bekritiseerde “opkomende narratieven” die de schuld geven aan ambitieuze landen voor het gebrek aan vooruitgang.
Financiële steun voor ontwikkelingslanden
Vanaf 2035 ontvangen arme landen jaarlijks $120 miljard om beter om te kunnen gaan met de snel toenemende wereldtemperaturen. Dit bedrag is vijf jaar eerder dan oorspronkelijk gepland.
“Dit geeft enige hoop, al is het niet bijzonder rooskleurig, in een verder vrij magere en gemengde uitkomst van de conferentie,” aldus Jan Kowalzig van het fonds Oxfam.
Geopolitieke ontwikkelingen en de toekomst van klimaatpolitiek
De laatste uren van de klimaattop herinnerden aan de binnenlandse verdeeldheid binnen de EU en aan de veranderende wereldorde, waarin de Verenigde Staten niet meer vanzelfsprekend een bondgenoot zijn. Linda Kalcher van het Strategic Perspectives-analyseteam noemde dit een “manifestatie van een nieuwe geopolitieke realiteit.”
De Duitse milieuminister Schneider zei dat “er iets veranderd is” en beloofde verder te zoeken naar bondgenoten voor de volgende klimaatconferentie. Groen Europarlementariër Sara Matthieu stelde dat “Europa veel actiever moet zoeken naar bondgenoten” voor de komende jaren.
