De huidige president en politieke context
De president van Hongarije is Támas Sulyok, die wordt beschouwd als een bondgenoot van premier Viktor Orbán. Sulyok bekleedt deze positie momenteel en zijn ambtstermijn van vijf jaar loopt af in 2030. Als staatshoofd beschikt hij vooral over ceremoniële bevoegdheden, maar kan hij bijvoorbeeld wetten vetoeren of aan de constitutionele rechtbank voorleggen ter beoordeling. Hiermee heeft hij de mogelijkheid om de agenda van de regering te blokkeren wanneer dat nodig is.
De wijziging van de wet en de procedure voor de verwijdering van de president
Tot voor kort kon de parlementaire meerderheid declareren dat een president niet in staat was zijn taken uit te voeren, met een eenvoudige stemming. De nieuwe wet verandert deze procedure door te eisen dat de constitutionele rechtbank moet beoordelen of de verwijdering van de president wettelijk is, en de rechtbank heeft nu het recht om het besluit te verwerpen. Deze maatregel voorkomt dat de president eenvoudigweg verwijderd kan worden zonder grondige juridische controle.
De wet is tijdens een stemming aangenomen met 134 stemmen voor, 49 stemmen tegen en twee onthoudingen. Verder moet elke wijziging van deze wet een tweederde meerderheid krijgen binnen het parlement.
De rol van de constitutionele rechtbank en de controverse
De rechtbank staat onder leiding van voormalig hoofdaanklager Péter Polt, die eveneens een bondgenoot van Orbán is. Eerder dit jaar werd hij door het parlement voor een termijn van 12 jaar bevestigd. Volgens de officiële verklaring heeft Orbán’s stafchef Gergely Gulyás aangegeven dat de president zelf de situatie erkent waarin zijn juridische status mogelijk te vaag is, wat misbruik kan veroorzaken. Gulyás stelde dat de wet hiermee is aangepast naar de observatie van de president.
De oppositiepartij TISZA heeft echter benadrukt dat de wet vooral de angst van Orbán’s regering weerspiegelt dat zij tijdens de verkiezingen in april het vertrouwen van de kiezers mogelijk zullen verliezen. In een verklaring aan de onafhankelijke media Telex wordt gesteld dat de wijziging ’een verdere bevestiging is’ van de zorg dat de regering haar machtspositie wil verstevigen.
