De urgentie om de prioriteit van gezondheidsinvesteringen te beschermen
Op een recente rondetafelbijeenkomst in het Europees Parlement, georganiseerd door de Partnership for Health System Sustainability & Resilience (PHSSR), werd benadrukt dat gezondheid niet langer de eerste sector mag zijn die bij bezuinigingen wordt geraakt. Deze internationale initiatie, die academisch onderzoek combineert met inzichten uit de praktijk van gezondheidszorg, industrie en patiëntenorganisaties, onderzoekt hoe voorbereid Europese landen zijn op toekomstige gezondheidsuitdagingen. Uit haar meest recente rapport blijkt dat de plannen voor de meerjarigenfinancieringskader (MFF) tekortschieten op punten die de concurrentiepositie en de veerkracht van de Europese gezondheidszorg kunnen ondermijnen.
Het belang van strategische gezondheidsinvesteringen
Gesproken werd over de noodzaak dat het volgende MFF deze kritieke gebieden moet beschermen tegen politieke en economische onzekerheden. Gezondheid wordt gezien als een strategisch prioriteitsgebied dat directe multipliers effect heeft op meerdere sectoren. Het afstemmen van gezondheidsuitgaven op bredere Europese doelen, zoals concurrentievermogen, veiligheid, klimaatadaptatie en digitale transformatie, is essentieel om te zorgen dat de Unie flexibel blijft bij de verouderende bevolking, toenemende chronische ziekten, tekorten op de arbeidsmarkt en geopolitieke instabiliteit. Het huidige voorstel voor de MFF reflecteert volgens de experts echter niet de strategische waarde van gezondheidszorg voldoende.
Politiek eigenaarschap en nationale betrokkenheid
Een belangrijk punt in de discussie was dat lidstaten, en vooral ministeries van Financiën, politieke verantwoordelijkheid moeten nemen voor deze agenda. Ze werden aangespoord om instrumenten zoals het Europees Semester te gebruiken om gerichte investeringsaanbevelingen te doen, inclusief concrete KPI’s. Dit zou het mogelijk maken om gerichte financiering vrij te maken, budgetten efficiënter te beheren en nationale uitgaven te aligneren met de lange termijn doelstellingen van Europese gezondheidsinnovatie.
De vergrijzende bevolking en economische prioriteiten
Een terugkerend thema was de demografische ontwikkeling in Europa. Het vergroten van de gezonde levensverwachting werd niet enkel als een maatschappelijke doelstelling beschreven, maar vooral als een economisch strategisch punt. Een gezondere bevolking verbetert productiviteit, ondersteunt arbeidsdeelname en vermindert de macro-economische druk die uit demografische afname voortkomt. Investeringen in vroege opsporing, preventie en tijdige interventies worden geziene als strategieën met hoge rendementen, omdat ze ziektebezwaarden verminderen en de kosten beperken, terwijl zij ook de arbeidscapaciteit versterkt.
Het doorbreken van de keer dat gezondheid als eerste wordt gekort
De experts waarschuwden dat politieke cycli en fiscale druk er herhaaldelijk toe hebben geleid dat gezondheidszorg op de achtergrond werd geplaatst in langetermijninvesteringen. Volgens hen is deze praktijk niet te verantwoorden gezien de omvang van de huidige gezondheids- en economische problemen. Het volgende MFF moet daarom gezondheidsinvesteringen beschermen tegen korte termijn belangen en verankeren in de EU-strategie voor concurrentievermogen en veerkracht. Het beschouwen van gezondheidszorg als een geïsoleerde kostenpost negeert haar systemische waarde in klimaatadaptatie, digitale modernisering, beveiliging en onderzoek.
Het versterken van de ecosysteem voor een competitief Europa
Vanuit de discussie kwam sterk naar voren dat de Europese concurrentiekracht afhangt van de kracht van haar gezondheids-ecosysteem. Indien onderfinanciering en fragmentatie doorgaan, loopt Europa het risico achter te blijven op wereldwijde rivalen op het gebied van life sciences en medische innovatie. De European Health Data Space (EHDS) werd aangewezen als een belangrijke facilitator voor wetenschappelijke vooruitgang en digitalisering. Echter, zonder de benodigde nationale resource-investeringen, bestaat het gevaar dat de EHDS een ambitie zonder praktisch effect wordt.
Nationale leiding en politieke betrokkenheid
De deelnemers benadrukten dat een betere afstemming vereist is tussen de ambities op EU-niveau en de nationale budgettaire realiteiten. Hoewel Brussel strategisch richting kan geven, bepalen uiteindelijk nationale begrotingen en implementatie of de juiste schaal aan gezondheidsinvesteringen wordt toegekend. Daarbij is een gedeeld begrip en een verschuiving in denkwijze noodzakelijk.
Een omslagpunt voor de toekomst van Europa
De bijeenkomst eindigde met de oproep dat de komende onderhandeling over het MFF moet worden gezien als een strategisch keerpunt. Het integreren van gezondheid in de kern van de Europese investeringsstrategie wordt niet langer als een slogan beschouwd, maar als een beleidsmatige noodzaak. De keuzes die in de komende maanden worden gemaakt, bepalen of Europa erin slaagt haar systemen voor demografische, economische en geopolitieke schokken te versterken of dat de gezondheidszorg opnieuw als een bedreigde posten wordt behandeld zonder voldoende prioriteit totdat de gevolgen onvermijdelijk zijn.
