High-stakes onderhandelingen in Berlijn
Ukrainese president Volodymyr Zelenskyy voert momenteel intensieve gesprekken in Berlijn met vertegenwoordigers van de Verenigde Staten. Op maandag ontmoette hij ’s ochtends het Amerikaanse onderhandelingsteam, geleid door gezant Steve Witkoff en Jared Kushner, de schoonzoon van Donald Trump. Deze gesprekken volgen op de diplomatieke sessies van zondag, met het doel een einde te maken aan het conflict in Oekraïne. Witkoff meldde zondag dat er “veel vooruitgang werd geboekt” tijdens die onderhandelingen.
Het conflict in Oekraïne, dat sinds de invasie van Rusland in februari 2022 voortduurt, draait onder meer om de vraag of er een staakt-het-vuren kan worden bereikt zonder territoriale concessies aan Rusland. Oekraïne probeert de Verenigde Staten ervan te overtuigen dat zij geen territoriale verliezen moeten accepteren. Tegelijkertijd is het onderwerp van die concessies een kernpunt in de onderhandelingen.
De rol van territoriale concessies en de politieke risico’s
De discussies gaan over het gebied dat mogelijk onder Russische controle zou kunnen blijven of worden toegekend aan Rusland. Dit zou verder gaan dan alleen de gebieden die Rusland al bezet in oost-Oekraïne, zoals Donetsk, Luhansk, en Kherson, evenals de Krim. Sommige plannen zouden zelfs gebieden omvatten die momenteel door Oekraïense strijdkrachten worden gecontroleerd.
Volgens een persoon die bekend is met de onderhandelingen, zouden deze territoriale concessies voor Zelenskyy neerkomen op politiek zelfmoord. Recent onderzoek door het Kyiv International Institute of Sociology toont aan dat 75% van de Oekraïners de Amerikaanse vredeplan dat territoriale concessies bevat, afwijzen. Terwijl 72% voorstander zijn van een bevriezing van de gevechten langs de huidige contactlijn, zonder recognition van de bezette gebieden als soeverein Russisch territorium, is het vertrouwen in de Verenigde Staten (21%) en de NAVO (34%) onder de Oekraïners afgenomen. Daarentegen vertrouwt 43% op de Europese Unie.
Verschuivingen in de strategische positie van Oekraïne
Volgens geruchten over de media zou Zelenskyy mogelijk afzien van een toetredingsverzoek tot de NAVO in ruil voor door rechtsgeldige afspraken gegarandeerde veiligheidswaarborgen. Het is ook bekend dat de Oekraïense president bereid is om tijdelijk afstand te doen van lidmaatschap van de NAVO, wat door de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Johann Wadephul, als een positief teken wordt gezien. Oekraïne’s bereidheid om die lidmaatschap op te geven, was een van de eisen van Moskou, dat vasthoudt aan territoriale concessies.
Voormalig Finse president Alexander Stubb, die goede contacten onderhoudt met Donald Trump, sprak Zelenskyy vóór de onderhandeling met de Amerikaanse delegatie. Hij nam niet deel aan de officiële besprekingen.
Toekomstige acties en Europese betrokkenheid
Na een ontmoeting met de Duitse president Frank-Walter Steinmeier staat Zelenskyy op het programma om met de Duitse bondskanselier Friedrich Merz samen te komen. Het onderwerp is onder meer de economische steun voor Oekraïne. Later vanavond zullen meerdere Europese leiders naar Berlijn reizen om de uitkomst van de onderhandelingen te bespreken. Aanwezig zijn onder andere Italië’s Giorgia Meloni, Polen’s Donald Tusk, Frankrijk’s Emmanuel Macron, Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en NATO-topman Mark Rutte.
