De uitspraak en haar implicaties
De hoogste rechtbank van de Europese Unie heeft op dinsdag besloten dat Polen wettelijk verplicht is om huwelijken tussen personen van hetzelfde geslacht die in andere lidstaten van de EU rechtsgeldig zijn gesloten, te erkennen. Deze uitspraak vormt een belangrijke rechtsregel die op het hele EU-blok van toepassing is. Volgens de rechtbank zou het niet erkennen van dergelijke huwelijken een inbreuk vormen op de vrijheid van homoseksuele koppels en hun recht op respect voor privé- en gezinsleven.
De achtergrond van de zaak
De procedure startte toen twee Poolse burgers, die in Duitsland in 2018 gehuwd waren, de Poolse autoriteiten verzochten om hun huwelijk te registreren in het burgerregister van Polen. De autoriteiten weigerden dit, met de reden dat de Poolse wet geen juridische status kent voor hetzelfde geslacht verbonden koppels. Nadat het paar de weigering aanvocht, verwierp een Poolse rechtbank de zaak en verwees deze door naar het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) in Luxemburg. Nationale rechtbanken kunnen het HvJ-EU om uitlegging vragen over de juiste interpretatie van het EU-recht alvorens een eigen oordeel te vellen.
Verklaring van het EU-rechtbank
In haar uitspraak van dinsdag bevestigde het HvJ-EU dat koppels van hetzelfde geslacht “de zekerheid moeten hebben dat zij dat gezinsleven kunnen voortzetten zodra zij terugkeren naar hun lidstaat”. Het transcriberen van huwelijken voor heteroseksuele koppels, maar niet voor homoseksuele, zou discriminatie betekenen. De rechtbank benadrukte dat het erkennen van een buitenlands huwelijk van hetzelfde geslacht niet betekent dat de Poolse overheid wettelijk verplicht wordt om het homohuwelijk in de nationale wetgeving toe te passen.
De verdere procedure en gevolgen
De Poolse rechtbank zal de zaak nu moeten afhandelen in overeenstemming met de uitspraak van het HvJ-EU, en het huwelijksvermogensrecht van het betrokken paar moeten erkennen. Hierbij behoudt de Poolse rechter wel enige beoordelingsvrijheid over de wijze van erkenning. De uitspraak bouwt voort op een eerdere belangrijke rechtszaak uit 2018, waarin het EU-gerechtshof oordeelde dat homoseksuele koppels van EU-burgers het recht hebben om in elk lidstaat te wonen, ongeacht hun staatsburgerschap, inclusief landen die het homohuwelijk niet erkennen.
Vergelijking met andere lidstaten
Deze beslissing volgt op recente veranderingen in enkele andere lidstaten. Zo heeft Slowakije onlangs een grondwetswijziging aangenomen die zowel het homohuwelijk als surrogaatmoederschap verbiedt. Hongarije beschikt al over een vergelijkbare bepaling in haar grondwet, wat betekent dat het land geen wettelijke erkenning biedt voor homoseksuele koppels, zoals Polen dat doet. Toch kennen deze landen op zijn minst enige vorm van juridische bescherming voor homokoppels, in tegenstelling tot Polen.
