Veranderende rollen en technische ontwikkelingen binnen Frontex
De Europese Unie overweegt stilletjes een aanzienlijke wijziging in de taakomschrijving van Frontex, de EU-grensbewakingsorganisatie. Volgens documenten dieRecent in de discussie van de Raad zijn besproken, wordt onderzocht of de toekomst van het agentschap een meer gespecialiseerde taakgroep moet omvatten. Deze zou drone-operators, cyber-monitoringunits en AI-gestuurde surveillanceteams kunnen bevatten. Dit alles gebeurt in het kader van een herziening die gepland staat voor 2026 en maakt deel uit van bredere beleidsveranderingen met betrekking tot grenscontrole en veiligheidstechnologieën.
De ontwikkeling van de vaste corps en technische capaciteiten
Volgens recente rapporten van Euractiv wordt er bij de EU-bergen geëvalueerd of Frontex haar bestaande vaste corps moet uitbreiden. Destijds suggereerde de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, dat het stafbestand van Frontex, dat nu ongeveer 10.000 personen telt, mogelijk verdrievoudigd moet worden tot 30.000 mensen tegen 2027. Hoewel deze ambitie in haar politieke richtlijnen werd uitgesproken, blijven de lidstaten sceptisch, vooral over de vraag of de prioriteit moet liggen op meer personeel of technologische instrumenten. Officiële documenten geven aan dat het nieuwe personeel bijvoorbeeld drones kan inzetten voor bewaking, fraude met documenten kan opsporen en georganiseerde criminaliteit kan bestrijden.
Uitbreiding en nieuwe bevoegdheden van Frontex
Naast het vergroten van de menselijke capaciteit overweegt Frontex haar mandaat uit te breiden. Dit zou onder meer inhouden dat het agentschap hulp biedt bij cyberbeveiliging en kunstmatige intelligentie. Hoewel de documenten geen precieze toepassingen benoemen, wordt gesuggereerd dat plannen worden ontwikkeld om de bevoegdheden uit te breiden ten behoeve van luchtverkeerscontrole en het beschermen van kritieke infrastructuur. Tevens worden er plannen besproken voor een nieuwe grensbeheerorganisatie die operationeel zou moeten zijn bij uitzonderlijke situaties en bestaande uit nationale medewerkers die door Frontex worden getraind. Het is nog niet duidelijk of deze categorie binnen de bestaande staf zal worden ondergebracht of dat een aparte teamstructuur wordt ontwikkeld. De ontwikkeling van het mandaat wordt beïnvloed door de voortdurende evolutie van dreigingen bij de EU-grenzen, zoals beschreven in de documenten.
Controle en besturing van Frontex
Met de geplande uitbreiding kijkt de EU ook naar herstructurering van het bestuursmodel van Frontex. Er wordt voorgesteld om een externe evaluatiecommissie op te zetten die de operaties voor het eerst zou auditen. Momenteel beschikt de regelgeving over aanzienlijke bevoegdheden voor het Europees Parlement, de Raad en de Europese Rekenkamer, terwijl het dagelijkse beheer in handen is van de uitvoerend directeur en een managementraad die meer dan 30 wettelijke taken vervult. Deze raad opereert echter zonder een formeel voorbereidingsorgaan dat alle lidstaten vertegenwoordigt. Er wordt ook gesproken over het creëren van een nieuw evaluatiemechanisme dat exclusief voor Frontex bestemd is, evenals het herverdelen van bevoegdheden tussen de managementraad en de uitvoerend directeur. Daarnaast speelt de controle op fundamentele rechten een belangrijke rol, aangezien het huidige raamwerk, bestaande uit een functionaris voor fundamentele rechten, 40 waarnemers, een klachtenmechanisme en de mogelijkheid om operaties te schorsen op basis van Artikel 46, in de praktijk niet altijd consistent wordt toegepast. Sommige delegaties vragen zich af of striktere en meer afdwingbare waarborgen nodig zijn voordat Frontex met nieuwe taken wordt belast.
