De lancering van het AI-klokkenluidershulpmiddel
Op maandag heeft de Europese Commissie een nieuw hulpmiddel gelanceerd dat bedoeld is om insiders bij ontwikkelaars van AI-modellen een vertrouwelijke manier te bieden om informatie te delen, wanneer zij vermoeden dat hun werkgevers de regels omtrent kunstmatige intelligentie overtreden. Dit instrument is bedoeld om meldingen te vergemakkelijken en het detecteren van mogelijke misstanden binnen de sector te verbeteren.
Rechtelijke bescherming en termijn
Echter, de wettelijke bescherming in de EU voor personen die gebruik maken van dit hulpmiddel zal pas vanaf augustus volgend jaar van kracht worden. Dit betekent dat melders in de tussentijd mogelijk op de mercy van hun werkgevers blijven Als hun rapportages worden ontdekt. De bestaande EU-klokkenluiderswetgeving dekt onder andere productveiligheid, maar de delen van de AI-wet die beschrijven dat deze wetgeving van toepassing is op AI-gerelateerde kwesties, zullen pas in de tweede helft van 2026 worden ingevoerd.
Reacties en betekenis
Karl Koch, oprichter van het initiatief voor AI-klokkenluiders en een groep die pleit voor strengere regelgeving voor het melden van zorgen over AI, beschouwde het nieuwe EU-instrument als “een uiterst waardevolle stap”. Hij merkte op dat dit de eerste dergelijke kan vorm wereldwijd is en dat men het serieus neemt, mede doordat de Commissie zijn groep raadpleegde bij de ontwikkeling ervan.
Hij verduidelijkte dat de EU-klokkenluiderswetgeving al productveiligheid behandelt en dat veel mogelijke problemen met AI mogelijk onder deze bredere regelgeving zouden kunnen vallen. Omdat de AI-wet een productveiligheidswet is, meende hij dat een gekwalificeerde jurist zou kunnen aanvoeren dat het ook onder de algemene beschermingsmaatregelen valt.
Voorschriften en beperkingen
Koch wees er ook op dat het niet ongebruikelijk is dat een klokkenluiderskanaal tips accepteert van personen die de organisator ervan niet achteraf kan beschermen, bijvoorbeeld tegen vergeldingsmaatregelen. Hij haalde het voorbeeld aan dat de Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC) ongeveer 20% van hun rewards uitdeelt aan niet-Amerikaanse klokkenluiders die niet beschermd kunnen worden.
De nieuwe EU-tool is ten minste transparant over de onzekere situatie en vermeldt expliciet dat “momenteel geen wettelijke bescherming bestaat tegen vergeldingsmaatregelen van de werkgever”, maar belooft tegelijkertijd hoge normen in encryptie en andere beveiligingsmaatregelen om klokkenluiders te beschermen.
Toekomstige ontwikkelingen in de rapportage van AI-activiteiten
Daarnaast wordt onderzocht of de Commissie een speciale manier zal invoeren voor het melden van zorgen over het verkeerd gebruik van AI. Het doel is om een duidelijk kanaal te bieden waarop medewerkers en belanghebbenden issues kunnen melden, zonder angst voor represailles, maar de daadwerkelijke invoering en regelgeving hierin wachten nog op verdere ontwikkeling en besluitvorming.
