De escalatie van de spanningen aan de grens
De Europese Unie bereidt momenteel nieuwe sanctiemaatregelen voor tegen de regering van Wit-Rusland, onder leiding van president Alexander Lukashenko. Volgens EU-voorzitter Ursula von der Leyen wordt de Wit-Russische regering beschuldigd van een zogenaamde “hybride” campagne gericht op de buurland Litouwen. Deze aangelegenheid versterkt de diplomatieke spanningen tussen de twee landen, die onlangs opnieuw opvlamden door incidenten langs de grens.
In reactie op deze ontwikkelingen heeft Wit-Rusland een Litouwse diplomaat op het matje geroepen vanwege een incident met een drone. Dit is het meest recente onderwerp van diplomatiek geraas tussen de twee voormalige Sovjetstaten, die een geschiedenis van gespannen betrekkingen hebben. De situatie rondom de grens is de afgelopen maanden verscherpt door een reeks incidenten, waaronder de inval van ballonnen en drones.
Ballon- en drone-incidenten en de afgelaste grens
In oktober sloot Litouwen haar grens met Wit-Rusland af, nadat tientallen ballonnen geladen met illegale sigaretten het luchtruim van het land binnenvlogen. Dit leidde tot sluitingen op diverse luchthavens en bracht de situatie in het grensgebied verder op de spits. Volgens von der Leyen, die na overleg met de Litouwse president Gitanas Nauseda een reactie gaf via X, “verslechtert de situatie aan de grens met Wit-Rusland, vooral door de toenemende inklaringen van smokkelballonnen.”
Ze voegde eraan toe dat dergelijke ‘hybride aanvallen’ door het regime van Lukashenko onacceptabel zijn. Litouwen blijft volgens haar volledig solidair met EU-beleid en werkt aan verdere sanctiemaatregelen binnen het bestaande regime.
Diplomatieke confrontaties en veiligheidsrisico’s
Daarnaast heeft Wit-Rusland eveneens een Litouwse diplomaat, Erikas Vilkanecas, bij zich geroepen vanwege een vermeende grensoverschrijding. Wit-Russische autoriteiten beweerden dat er op 30 november een drone vanuit Litouws grondgebied over Wit-Rusland vloog en dat deze werden bestempeld als een schending van de staatsgrens.
Volgens het Wit-Russische ministerie van Buitenlandse Zaken was de drone bedoeld om na een vlucht boven Wit-Rusland terug te keren naar Litouwen. Het ministerie benadrukte dat dergelijke acties de nationale veiligheid bedreigen en in strijd zijn met het internationale recht. Spokesman Ruslan Varankov liet weten dat de drone-incidenten onderdeel vormen van een bredere situatie waarin Wit-Rusland zich bedreigd voelt door activiteiten die niet alleen over de grens plaatsvinden, maar ook invloed hebben op de stabiliteit.
De gevolgen voor de economie en de internationale reactie
De grensblokkade in oktober heeft geleid tot het vastzitten van duizenden Litouwse vrachtwagens in Wit-Rusland. Sommige vrachtwagens staan er nog steeds, en Vilnius beschuldigt Minsk van “afpersing” door het vastzitten van goederen van waarde in de miljoenen euro’s. Het Europees Parlement heeft Wit-Russische diplomaten opgeroepen om zich te verantwoorden voor wat wordt omschreven als “hybride acties” die de EU bedreigen, inclusief de situatie met de gestranden trucks.
Sinds 2020 zet de EU herhaaldelijk sancties in tegen Minsk, gericht op Lukashenko en zijn familie. Deze maatregelen volgen op de brute repressie van binnenlandse protesten en de steun voor Moskou’s oorlog in Oekraïne. Lukashenko, een al lange tijd aan de macht zijnde autoritaire leider, heeft nauwe banden met Russische president Vladimir Poetin. Hij staat bekend om het toestaan van het gebruik van Wit-Russisch grondgebied als uitvalsbasis voor de Russische invasie in 2022.
