De ontwikkeling van migratiecentra in Albanië
De Italiaanse regering heeft bevestigd dat door de goedkeuring van belangrijke migratiewetgeving door de Raad, haar twee asielverwerkingscentra in Albanië nu operationeel kunnen worden. Na maanden van juridische tegenslagen, die de opening van de centra hadden uitgesteld, worden ze nu voorbereid op actieve functies. Volgens Italiaanse bronnen is dit een belangrijke mijlpaal voor de migratieaanpak van het land.
Rol en functies van de centra
De centra in Gjader en Shengjin, oorspronkelijk opgericht op basis van het Italiaans-Albanië protocol van 2023, zullen dienen als detentieplekken voor de uitvoering van versnelde grensprocedures. Bovendien worden ze bedoeld als de eerste voorbeelden van de zogenoemde ’terugkeerpunte’, een concept dat expliciet wordt genoemd in één van de recent goedgekeurde regelgeving. Deze centra moeten vooral migranten die uit ‘veilige landen’ zijn gered, snel verwerken en terugsturen indien mogelijk.
Originele doelstellingen en juridische complicaties
In eerste instantie was de bedoeling dat de centra migranten zouden opvangen die uit landen als Italië of Albanië werden gered op zee, vooral volwassen mannen. Ze moesten hun asielclaims snel afhandelen en de terugkeer organiseren. Echter, sinds de aankondiging van de opening vorig oktober, heeft de Italiaanse rechtsstaat herhaaldelijk detentiebevelen vernietigd en de classificatie van bepaalde landen als ‘veilig’ ter disputatie gesteld. Deze procedures zijn inmiddels voorgelegd aan het Europese Hof van Justitie.
Revisie van het beleid en regelgeving
Op maandag stemde de Raad in met een herziene definitie van ‘veilige derde landen’, waardoor het voor lidstaten gemakkelijker wordt om asielclaims af te wijzen en om deportaties uit te voeren naar transitlanden. Daarnaast heeft de EU-ministers een akkoord gesloten over de terugkeurregulations, die landen toestaan ’terugkeerpunte’ te creëren buiten het EU-gebied. Tevens werd de eerste gezamenlijke lijst van veilige herkomstlanden vastgesteld, wat het afhandelingsproces voor asielaanvragen uit onder andere Bangladesh, Colombia, Egypte, India, Kosovo, Marokko en Tunesië versnelt. Ook voor bestaande kandidaat-landen wordt het asielproces wellicht versoepeld.
De rol van Italië binnen de EU-migratieagenda
Matteo Piantedosi, de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken, benadrukte dat Rome een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de goedkeuring van deze regelgevingen. Volgens hem is de uitkomst vooral een positief resultaat voor Italië, omdat het de nationale migratieproblematiek op de politieke agenda heeft geplaatst en nieuwe mogelijkheden opent voor de verwerking van migranten.
Reacties en controverse
De breekbare overeenkomst wordt door sommige mensenrechtenorganisaties bekritiseerd, omdat het de indruk wekt dat de maatregelen meer gericht zijn op controle dan op humanitaire principes. Zij waarschuwen dat de nieuwe regelgeving kan leiden tot een ‘politie-staat’-achtige situatie, waarbij de rechten van migranten onder druk komen te staan. Desalniettemin benadrukken EU-leiders dat deze stappen nodig zijn voor het beheer van migratiestromen en het versterken van controle op de buitengrenzen.
