Ontdekking van mislabeling door DNA-analyse
Recente DNA-onderzoek uitgevoerd in Brussel en Milaan toont aan dat meer dan twee derden van de onderzochte inktvismonsters niet correct gelabeld waren wat betreft herkomst. Het onderzoek, uitgevoerd door de ngo Oceana in samenwerking met het Centre for Veterinary Studies aan de Universiteit van Pisa, wees uit dat veel inktvisproducten die als Europees worden verkocht, eigenlijk afkomstig zijn uit andere delen van de wereld. DNA-testen van vis die recent in winkels werden gekocht, gaven aan dat de labels vaak informatie over de herkomst weggelaten of onjuist waren.
Fysieke en geografische diversiteit van de inktvis
In totaal werden 200 monsters verzameld, gelijk verdeeld tussen restaurants, viswinkels en supermarkten. Van deze monsters werd bijna 71% toegeschreven aan vangsten uit de Noordoost-Atlantische Oceaan of de Middellandse Zee, terwijl in werkelijkheid de soort vaak afkomstig was uit de Pacific, het zuidwestelijke Atlantisch gebied of de Indische Oceaan. Vissen uit gebieden zoals Peru, de Falklandeilanden en West-Afrika worden gevangen door schepen die opereren in gebieden met weinig controle en vaak onder minderwaardige arbeidsomstandigheden. In 2022 was China verantwoordelijk voor 36% van de mondiale inktvisvangst, met een vloot van ongeveer 1,1 miljoen ton.
Problemen met illegale en ongereguleerde visserij
De visserij op inktvis wordt gekenmerkt door ontoereikend toezicht en gebrek aan documentatie, vooral bij langeafstandsvaartuigen in de Pacific. Deze schepen opereren vaak zonder voldoende controle en negeren nationale wet- en regelgeving, hetgeen de toeleveringsketen kwetsbaar maakt voor fraude. Verschillende onderzoeken tonen aan dat deze schepen onder tijden werken in gevaarlijke omstandigheden, vaak zonder contact met de buitenwereld en met behulp van dwangarbeid.
Winkels en restaurants: verschillende regels en praktijken
Volgens de Europese regelgeving voor visserijproducten moet verse, ingevroren en gerookte zeevruchten, of ze nu heel of in filets worden verkocht, duidelijk gelabeld worden met informatie over soortnaam, herkomst en vangstmethode. Dit geldt voor winkels en groothandels, die meestal verplicht zijn om deze gegevens te verstrekken. Echter, in veel restaurants en eetgelegenheden ligt de verantwoordelijkheid bij de verkopers, die niet altijd deze informatie verstrekken of correcte gegevens geven.
In een bekende viswinkel in Milaan, waar het grootste gehele vismarkt van Italië gevestigd is, wordt strikt volgens de regels gelabeld. De eigenaar merkt op dat onregelmatige labels hem duizenden euro’s aan boetes kunnen kosten. Maar voor restaurants geldt vaak een ander beleid, waardoor zij geen verplichting hebben om de herkomst of soortinformatie te tonen.
Mislukte traceerbaarheid in de horeca
Uit het onderzoek van Oceana blijkt dat 65% van de restaurants in Italië en België niet de precieze of geen informatie over de herkomst van de geserveerde inktvis kan geven. DNA-onderzoek wijst uit dat tussen 20% en 28% van de monsters in Milaan en Brussel niet overeenkomen met de vermeldingen op het menu of door werknemers. In Brussel, met name in de centrale Sainte Catherine-plein, werden veel monsters gelabeld als afkomstig uit de Middellandse Zee, terwijl ze in werkelijkheid uit de Pacific afkomstig waren.
Internationale handel en herverdeling
Spanje speelt een belangrijke rol als Doorvoerhaven voor inktvis, vooral via de haven van Vigo in Galicië. Een groot deel wordt vervolgens binnen de EU herverdeeld. Spaanse schepen, vaak met de vlag van de Falklandeilanden, leveren de grootste volume inktvis aan Spanje, met ongeveer 69 miljoen kilo in 2024. Andere belangrijke leveranciers zijn Marokko, India en China, waarbij vooral China in 2022 met 36% van de wereldwijde vangst de grootste speler was. De schepen van de Falklandeilanden leveren Patagonische langevin-inktvis en de Argentine kortvin-inktvis aan de EU, hoewel de eigenaars van de vlooten vaak Spaans zijn.
Beperkte zeggenschap en transparantie
Ondanks dat bepaalde soorten zoals de Europese inktvis (Loligo vulgaris) voorkomen in de Europese wateren, wordt deze soort slechts in een fractie van de onderzochte monsters vastgesteld. West-Afrikaanse landen, waaronder Marokko en Gambia, exporteren ook grote hoeveelheden van deze inktvis, wat de inkoop van echt lokale exemplaren bemoeilijkt. Tegenwoordig pleiten sommige Europese importeurs voor verbeterde traceerbaarheid van de toeleveringsketen, wat door beleidsmakers steeds meer wordt erkend. Toch blijft het aanpakken van illegale visserij en mensenrechtenschendingen een gezamenlijke inspanning vereisen.
