Stijgende consumptie en uitgaven aan antibiotica
In Tsjechië neemt het gebruik van antibiotica toe, terwijl ook de uitgaven daarbij blijven stijgen. Volgens gegevens van de Gezamenlijke Ziektekostenverzekering (VZP), de grootste publieke verzekeraar van het land, is de consumptie van deze geneesmiddelen in de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. In het afgelopen jaar betaalde VZP meer dan een miljard Tsjechische kroon (€40 miljoen) voor antibioticscripts, wat neerkomt op 5,7 miljoen verpakkingen. Dit aantal is 800.000 meer dan vijf jaar eerder. Sinds 2020 is de uitgave elk jaar gestegen: van 794 miljoen CZK in dat jaar tot 1,02 miljard CZK in 2024. Alleen in de eerste acht maanden van dit jaar werden al meer dan 3,33 miljoen verpakkingen gebruikt.
Internationaal gevaar en World Health Organization waarschuwt
Deze trend komt op een moment dat wereldwijde gezondheidsinstanties waarschuwingen versterken. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) plaatst antimicrobiële resistentie (AMR) onder de tien grootste gezondheidsbedreigingen wereldwijd. Analisten stellen dat de cijfers uit Tsjechië illustreren hoe ernstig de situatie inmiddels is geworden. Zuzana Elbertová, beleidsontwikkelingshoofd bij VZP, legt uit dat antibioticaresistentie betekent dat bacteriën ongevoelig worden voor behandelingen. “De toename van resistentie maakt het steeds moeilijker, in sommige gevallen zelfs onmogelijk, om veelvoorkomende bacteriële infecties te genezen,” aldus Elbertová.
De maatschappelijke impact en het belang van verantwoord gebruik
Ze onderstreept dat resistentie geen uitsluitend medisch probleem is. “De weerstand van bacteriën tegen antibiotica beïnvloedt de samenleving als geheel. Het betreft niet alleen patiënten en artsen, maar ook de landbouw en de voedselindustrie. Verstandig gebruik van antibiotica is noodzakelijk om hun effectiviteit voor toekomstige generaties te behouden,” waarschuwt Elbertová. Over de afgelopen jaren wordt een duidelijke toename gezien van infecties zoals longontsteking en urineweginfecties veroorzaakt door resistente stammen van Klebsiella pneumoniae.
Misbruik en onjuist gebruik van antibiotica in Tsjechië
De Tsjechische gezondheidsautoriteiten benadrukken dat antibiotica uitsluitend bedoeld zijn voor bacteriële infecties. Ze blijven onwerkzaam bij virale ziekten, zoals de gewone verkoudheid of griep. Toch wordt het misbruik in deze gevallen voortgezet, wat de resistentie verder aanwakkert. Uit onderzoek van het Tsjechische instituut voor socio-economische effecten van ziekten blijkt dat meer dan één op de tien Tsjechen resterende antibiotica thuis bewaart, vaak afkomstig van eerdere recepten. Deze medicijnen worden vervolgens zonder medisch advies opnieuw gebruikt.
Europees beleid en de risico’s van resistentie
Het Europees Centrum voor Ziektepreventie en -controle (ECDC) raadt Tsjechië aan om de totale consumptie van antibiotica met 9% te verminderen. Over heel Europa worden jaarlijks naar schatting 35.000 sterfgevallen veroorzaakt door AMR. In Tsjechië viel in 2020 ongeveer 500 sterfgevallen te betreuren als gevolg van antibioticaresistente infecties, dat is ongeveer 40 meer dan het aantal verkeersdoden in dat jaar.
De oproep tot meer bewustwording en preventie
Experts in Tsjechië dringen aan op versterkte voorlichting onder het publiek. Ze vragen burgers geen antibiotica zonder artsenadvies te gebruiken, altijd volledige behandelingen af te maken, ongebruikte medicijnen terug te brengen naar de apotheek en te investeren in preventieve maatregelen zoals hygiëne, vaccinaties en een gezonde levensstijl. Zonder gerichte maatregelen wordt gevreesd dat de moderne geneeskunde enkele van haar krachtigste instrumenten zal verliezen.
