Politieke facties en hun standpunten over het onderwerp
De gangbare politieke krachten die Ursula von der Leyen ondersteunen in het Europees Parlement hebben een verzoek afgewezen om een debat te voeren over het corrupteschandaal dat de College van Europa en de diplomatieke dienst van de Europese Unie omspant. Tijdens een besloten vergadering van de Conferentie van Voorzitters in Brussel op woensdagochtend mislukte een poging van de extreem-rechtse fractie Patriots for Europe om het onderwerp op de plenairagenda van volgende week in Straatsburg te plaatsen. Deze inspanning kreeg steun van de extreem-rechtse partij European of Sovereign Nations, twee functionarissen van Patriots en een woordvoerder van ESN, die dit meldden aan Euractiv.
De aard van het schandaal en de arrestaties
Afgelopen week werden Federica Mogherini, voormalig EU-hoofd diplomaat, en Stefano Sannino, een senior ambtenaar van de EU, gearresteerd wegens verdenking van het manipuleren van een openbare aanbesteding voor het opzetten van een prestigieuze opleidingsschool voor toekomstige EU-diplomaten. Zij blijven voorlopig onschuldig, terwijl het onderzoek, dat eerst door Euractiv werd gemeld, nog loopt. Het schandaal heeft in Brussel grote opschudding veroorzaakt.
Reacties van parlementsleden en politieke partijen
Anders Vistisen, een Deense Europees parlementslid en leidersfiguur van Patriots, noemde het weigeren van het debat een „oorverdovende schande”. Hij stelde dat openbare controle de politieke klasse eerlijk houdt of op zijn minst in toom. Hij stelde de vraag waarom bijvoorbeeld de Groenen niet meer vraag om transparantie of waarom sociaaldemocraten niet actief verantwoordingsplicht eisen. Gál King, een Hongaars parlementslid dat Patriots vertegenwoordigt, benadrukte dat Europeanen het recht hebben de waarheid te weten over corruptieschandalen binnen EU-instellingen en de wijze waarop EU-gelden worden gebruikt voor politieke of ideologische belangen.
Procedures en argumenten rondom het afwijzen van het debat
Een vertegenwoordiger van de sociaaldemocraten stelde dat Patriots niet de juiste procedure hadden gevolgd bij het indienen van het verzoek voor het debat. Volgens hem hadden zij het niet op het technische niveau besproken. Er bestaat geen regels die groepen verbieden om tijdens de vergadering van de Conferentie van Voorzitters debatten voor te stellen, ook niet op een later tijdstip. Een woordvoerder van de centrum-rechtse Europese Volkspartij (EVP) pleitte voor het eerst de autoriteiten in België de ruimte te geven hun werk te doen. Een woordvoerder van Renew Europe, een liberale fractie, benadrukte dat het later voeren van een debat over ‘EEAS-gate’ niet problematisch is, maar op dat moment simpelweg te vroeg zou zijn.
Vergelijking met andere schandalen en recente parlementaire debatten
Het debat over scandalen zoals Qatargate, dat slechts vier dagen na het uitbreken op 9 december 2022 plaatsvond, toont aan dat EU-leden bereid waren snel en stevig op dergelijke kwesties te reageren, inclusief het eisen van urgente ethische hervormingen. Het lijkt erop dat er verschillen bestaan in de urgentie waarmee dit soort dossiers worden behandeld door verschillende fracties en lidstaten binnen het parlement.
Standpunten van andere fracties en toekomstplannen
Het GroenLinks-coördinator Bas Eickhout benadrukte dat zijn fractie nooit de agenda van extreem-rechts ondersteunt. Na het schandaal liet de fractie weten in Straatsburg een debat te willen voeren, maar op de bijeenkomst op woensdag werd geen formeel verzoek ingediend. Zij prioriteerden een debat over Palestina en Libanon. De fractie van de Europese Conservatieven en Reformisten (ECR), onder leiding van Patryk Jaki en woordvoerder Michael Strauss, ondersteunden eveneens de poging tot het initiëren van een debat, hoewel dit werd tegengesproken door andere aanwezigen uit verschillende fracties. Daarnaast wordt volgens bronnen in de ECR-kring gewerkt aan het verzoek om Kaja Kallas, het hoofd van de EEAS, uit te nodigen voor een hoorzitting in het nieuwe jaar.
