Motivatie achter de oproep tot snel actie en concrete financiering
Een aantal EU-landen hebben de Europese Commissie opgeroepen om spoedig over te gaan van pilotprojecten naar stabiele financiering voor zogenaamde “innovatieve oplossingen” op het gebied van migratie. Deze oplossingen omvatten regelingen waarbij asielzoekers buiten de EU worden verwerkt of teruggestuurd. In een gezamenlijke brief, gedateerd op 15 december en ingezien door Euractiv, vragen ministers van migratie en buitenlandse zaken de Migration Commissioner Magnus Brunner, de hoogste diplomaat van de EU Kaja Kallas en commissioners die verantwoordelijk zijn voor de regio’s rondom de Middellandse Zee, internationale samenwerkingen en uitbreidingen, om een helder financieringskader te ontwikkelen ter ondersteuning van dergelijke initiatieven.
De inhoud en de ondertekening van de brief
De brief, die voortkomt uit een initiatief van Nederland en Duitsland, is inmiddels ondertekend door ongeveer 17 landen, waaronder Oostenrijk, Italië, Zweden, Cyprus en Bulgarije. Naar verwachting zullen meer hoofdsteden zich aansluiten. Drie bronnen die bekend zijn met de situatie meldden aan Euractiv dat de leidende vraag is of Brussel expliciete richtlijnen kan geven over hoe bestaande en toekomstige EU-fondsen kunnen worden ingezet om de oprichting en werking van deze systemen te ondersteunen, met name terugkeerknooppunten en het gebruik van “veilige derde landen”.
Omvang en ideeën rond financiering en beleidsvorming
Volgens de brief, die voortbouwt op een vergelijkbare oproep in mei vorig jaar van 15 landen, moeten de programma’s snel worden ontworpen en geïmplementeerd zodra de financieringsstructuur goed is ingericht. Het document benadrukt dat een juiste financiering kryg het mogelijk moet maken om nieuwe beleidsopties te ontwikkelen en te praktijk brengen. Er wordt expliciet gepleit voor het gebruik van EU-fondsen, niet alleen via het huidige instrument NDICI-Global Europe, maar ook door te zorgen dat ontwikkelingsgelden op een legale en coherente wijze worden ingezet voor zowel binnenlandse als externe migratiedoeleinden.
De rol van EU-organisaties en toekomstige beleidskaders
Daarnaast wordt de komende meerjarige financiële planning aangewezen als het moment om financiering voor zowel interne als externe migratieaspecten vast te leggen. Belangrijke aspecten hierbij zijn het plannen van voldoende aandacht voor innovatieve oplossingen en het instellen van een goed functionerend beheersmodel. Gezamenlijk wordt ook gepleit voor een gecoördige diplomatieke strategie, geleid door de Europese Dienst voor extern optreden (EEAS) en via EU-delegaties, waarbij de Commissie intensief wordt betrokken om steun te verwerven in partnerlanden.
Institutionele veranderingen en versterking van EU-agenturen
De regeringen bereiden ondertussen stilletjes ook veranderingen voor die het migratietoezicht binnen de EU moet versterken. Zo vragen ze dat EU-agentschappen en internationale organisaties worden uitgerust om ondersteuning te bieden vanaf de eerste verkenning tot implementatie en toezicht. De EU-agentschap Frontex, dat verantwoordelijk is voor grenscontrole, wordt expliciet genoemd als voorkeurskandidaat voor een uitbreid mandaat. De Europese Commissie heeft plannen aangekondigd voor een revisie van Frontex, waarbij onder meer de rol van de organisatie wordt versterkt met meer bevoegdheden en een aanzienlijk grotere capaciteitsbas, inclusief het gebruik van nieuwe technologieën zoals drones, cybermonitoring en kunstmatige intelligentie.
Vooruitblik op de toekomst en de rol van technologie
Een strategisch voorstel uit september, dat door Euractiv werd ingezien, onderzocht de mogelijkheid dat Frontex een rol zou krijgen in het faciliteren van migrantenoverdrachten tussen niet-EU-landen. Huidige regels laten dat niet toe, maar de plannen wijzen op een verdere uitbreiding van de technische capaciteit van de organisatie, wat ook het gebruik van geavanceerde surveillancetechnologieën omvat.
