Het onderwerp van de reparatielening en de mogelijke financiële gevolgen
Op maandag maakte Duitsland bekend dat EU-landen die niet instemmen met een zogenaamde “reparatielening” voor Oekraïne, gebaseerd op Russische nationale activa, waarschijnlijk ernstige financiële gevolgen zullen ondervinden. Deze gevolgen kunnen onder meer hogere rentevoeten en lagere kredietratings omvatten.
Gunther Krichbaum, minister van Europa, benadrukte dat landen die dit voorstel afwijzen, zich bewust moeten zijn dat dit waarschijnlijk negatieve effecten zal hebben op hun kredietwaardigheid. Zijn uitspraken kwamen tijdens een persbijeenkomst in Brussel, voorafgaand aan een vergadering van ministers van Buitenlandse Zaken.
Terwijl Krichbaum niet expliciet alternatieve financieringsopties benoemde, had de Europese Commissie eerder opties genoemd zoals gezamenlijke EU-leningen en bilaterale subsidies, die als back-up konden dienen voor het leningprogramma van 210 miljoen euro.
Krichbaum waarschuwde echter dat het zoeken naar alternatieven voor de EU-landen kostbaar zou zijn. Volgens hem zouden de rentetarieven toenemen, wat een vicieuze cirkel zou veroorzaken, vooral als lidstaten besluiten om hun begrotingen verder te verlagen.
Standpunten binnen de EU over de lening en de risico’s
De Duitse kanselier Friedrich Merz is de belangrijkste voorstander van de lening en verzette zich tegen gezamenlijke leningen, vooral in een tijd waarin de budgetten binnen de EU onder druk staan. Merz heeft inmiddels een bezoek aan Brussel gepland voor besprekingen over de Oekraïne-lening.
In tegenstelling tot Duitsland heeft België’s Bart De Wever juist het tegendeel verklaard. Hij benadrukte de grote financiële risico’s verbonden aan het gebruik van Russische activa. Zijn zorgen werden gedeeld door Euroclear, het Brussels-gevestigde effectenrepositorium dat de meeste van de activa bewaart die voor de lening bestemd zijn.
In een brief aan Ursula von der Leyen vorige maand waarschuwde De Wever dat het plan door internationale investeerders als een confiscatie zou kunnen worden gezien. Dit zou de kosten voor overheidsleningen verhogen en de risico’s voor het financiële systeem vergroten.
Hij stelde dat dit systeemrisico’s zou kunnen versterken voor Euroclear en daarmee voor de financiële markten in de EU, wat mogelijk een systeemcrisis zou kunnen veroorzaken en de waarde van de euro zou destabiliseren.
Politieke dynamiek en de positie van de leiders
Krichbaum’s opmerkingen komen op een moment dat EU-leiders, waaronder Von der Leyen, Europees Raadvoorzitter António Costa en de hoogste diplomaat Kaja Kallas, proberen de steun voor de reparatielening te verkrijgen tijdens de top op donderdag.
De poging om het schema deze week goedgekeurd te krijgen, wordt echter bemoeilijkt doordat landen zoals Italië, Bulgarije, Malta en Tsjechië meer willen focussen op de alternatieven die Krichbaum waarschuwde dat kostbaar zouden zijn.
Polish Secretaris van State Martin Bosacki zei voorafgaand aan de vergadering dat hij zich geen zorgen maakte over een verminderde steun voor de reparatielening. Hij benadrukte dat Polen de lening ondersteunt, maar dat het vooral cruciaal is om financiering te verzekeren voor de Oekraïense oorlogsvoering voor minimaal zes maanden, mogelijk een jaar.
