Verdeeldheid binnen de Europese Unie en technologische spanningen
De Europese Unie wordt geconfronteerd met toenemende spanningen onder haar technologische toezichthouders, die zich bedreigd voelen door aanvallen van Elon Musk en de retoriek van de „MAGA“-beweging. Deze gevoelens van onrust ontstaan in een context van recente handhavingsacties door de EU, zoals de boete van 120 miljoen euro aan het platform X, eigendom van Musk, voor het niet naleven van de Digital Services Act (DSA). Musk reageerde hierop door het publieke debat aan te zwengelen, de EU ervan te beschuldigen hem „persoonlijk“ te straffen en de sanctie “gestoord” te noemen. Hij stelde ook dat hij niet van plan was kerstinkopen in New York te doen, uit angst voor mogelijke represailles.
Bereidheid tot escalatie wordt nog versterkt door een nieuw voorstel van de Amerikaanse overheid, dat eisen stelt aan socialmediagegevens over vijf jaar. Deze plannen sturen diplomatieke spanningen aan en zorgen voor bezorgdheid onder EU-ambtenaren, die overwegen nieuwe veiligheidsmaatregelen te nemen tijdens reizen naar de VS. Sommige politici bespreken al het gebruik van zogenaamde „burner phones“ en het beperken van zichtbare persoonlijke informatie op social media-profielen.
Zwendel en corruptieschandalen binnen het Europese beleid
De Europese externe diplomatie bevindt zich in een turbulente periode door beschuldigingen rondom voormalig EU-gezant Federica Mogherini en voormalig secretaris-generaal Stefano Sannino, wat heeft geleid tot het opstellen van een nieuwe klokkenluidersregeling. Tegelijkertijd staat het College van Europa in Brugge voor een overgang, nu Mogherini is afgetreden en haar opvolger, vice-rector Ewa Ośniecka-Tamecka, is aangewezen als waarnemend rector.
De EU heeft bovendien besloten om de Russische activa, waarvan de waarde wordt geschat op 210 miljard euro, voor onbepaalde tijd te bevriezen. Dit is een belangrijke fase in het opzetten van een „reparatielening“ voor Oekraïne, terwijl België zich uitspreekt tegen het gebruik van artikel 122 van de EU-rapporten, dat een noodclausule inhoudt. Frankrijk, Polen en andere lidstaten tonen verdeeldheid, terwijl de Raad voor Economische Zaken de aanpak verder bespreekt.
Economische deals en maritime wetgeving in de internationale arena
Belangrijke handelsbesprekingen staan gepland, waaronder de beslissing over het Mercosur-handelsverdrag. De stemming hierover wordt verwacht tijdens de Raad voor Algemene Zaken, hoewel oppositie van onder meer Frankrijk en Polen de ratificatie vertraagt. Tussen de instanties bestaat de verwachting dat de deal, die 25 jaar in de maak is, mogelijk wordt bekrachtigd zodra blokkerende meerderheden worden overkomen, met Italië dat de nieuwe beschermingsmaatregelen steunt.
Op het gebied van maritiem recht wordt gewerkt aan een declaratie om de controle op de sluimerende Russische vloot te versterken, onder gebruikmaking van internationale verdragen zoals het VN- Zeevaartverdrag. Deze richt zich op het verkrijgen van meer bevoegdheden om schepen aan te houden die verdacht worden van bedreigingen voor onderzeese kabels en pijpleidingen, mede onder invloed van recente sabotageincidenten.
Reorganisatie en beleidswijzigingen in de Europese mobiliteit en energie
Ursula von der Leyen en Manfred Weber maken een opvallende koerswijziging door de EU-regelgeving omtrent schone voertuigen aan te passen. Ze besluiten om het doel van 100% CO₂-reductie voor nieuwe auto’s terug te brengen naar 90% en de geplande verbod op verbrandingsmotoren na 2040 te herzien. Binnen de EU wordt deze wijziging gedoe veroorzaakt door interne conflicten, vooral rondom de positionering van onder andere Polen en Italië. Weber uitte openlijk zijn kritiek op de plannen en stelde dat deze worden teruggedraaid.
Daarnaast wordt het debat over de „E3“-format, een diplomatieke bijeenkomst van de leiders van Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, weer op de agenda gezet. Weber uitte in een parlementaire bijeenkomst zijn ongenoegen over de zulke format die volgens hem niet representatief zou zijn voor Europa, mede door de afwezigheid van onder andere Polen en de positie van Von der Leyen.
Internationale en regionale kwesties: van Oekraïne tot de nucleaire bewaren
In Parijs bereiden Amerikaanse en Europese leiders zich voor op gesprekken over de vrede in Oekraïne en de recente uitingen van de Amerikaanse president Donald Trump over mogelijke vredesvoorstellen. Tegelijkertijd dringt Italië er bij haar regering op aan om de militaire steun aan Oekraïne voort te zetten, ondanks de weerstand van de Liga-partij die verdere wapenleveringen bemoeilijkt. Dit laatste wordt gezien als een belangrijke politieke kwestie voor de landelijke politiek.
In Spanje heeft de nationale rechter een nieuwe arrestatiebeurt uitgevoerd, gericht op vermeende corruptie binnen overheidscontracten, terwijl in Polen de inlichtingendienst een Russische onderzoeker hebt gearresteerd, beschuldigd van illegale archeologische opgravingen in Crimea. Tsjechië en Slowakije bespreken verdere samenwerking en hervormingen, terwijl Roemenië zich geconfronteerd ziet met beschuldigingen van systeemhervormingen binnen het gerechtelijk apparaat.
Een geopolitieke analyse van de mondiale situatie
Wat betreft de bredere geopolitieke ontwikkelingen, wijst een analist op de strategische verschuivingen in het internationaal beleid die verder gaan dan de EU. De recente beslissingen over sancties en economische sancties, samen met de discussies over Maritiem Recht, tonen aan dat Europa zich steeds meer op haar eigen manier probeert te positioneren. Tegelijkertijd blijven de interne verdeeldheid en de geopolitieke spanningen een grote rol spelen bij het vormgeven van de toekomst van de regio en haar banden met andere wereldmachten.
