De standpunten van Oekraïense leiders en hun internationale steun
Nadat Oekraïne-topontmoetingen met bondgenoten uit de Europese Unie plaatsvonden, heeft president Volodymyr Zelensky duidelijk gemaakt dat zijn land geen concessies wil doen aan territoriumverlies. Tijdens deze bijeenkomsten toonden de Europese bondgenoten hun steun, maar uitten ze tegelijkertijd twijfels over bepaalde aspecten van het Amerikaanse voorstel om de bijna vier jaar durende invasie door Rusland te beëindigen.
De Britse premier Keir Starmer ontving Zelensky samen met Franse en Duitse leiders op zijn residentie in Downing Street in Londen. De discussies volgden op beschuldigingen van de Amerikaanse president Donald Trump, die zei dat Zelensky niet goed had gelezen wat zijn administratie stelde over een mogelijk akkoord. Dit voorstel betreft een oplossing voor het conflict dat begon met Rusland’s invasie in Oekraïne.
De gesprekken in Miami hadden enkele dagen daarvoor plaatsgevonden en eindigden zonder duidelijke doorbraak, hoewel Zelensky nu aandringt op verdere onderhandelingen. Tijdens de recente vergadering in Londen benadrukte Zelensky dat territoriale kwesties een van de belangrijkste knelpunten blijven. Hij gaf aan dat Rusland aandringt op het overdragen van gebieden, maar dat Oekraïne geen concessies wil doen en dat het geen wettelijke of morele recht heeft om land prijs te geven.
Later die dag vloog Zelensky naar Brussel voor overleg met de leiders van de NAVO en de Europese Commissie. Daarna kondigde hij aan verder te reizen naar Italië. Een bijkomend onderwerp in de gesprekken was de veiligheidsgaranties voor Oekraïne, waarbij Zelensky benadrukte dat de belangrijkste vraag is welke acties de partners zullen ondernemen bij een nieuwe Russische agressie. Hij maakte duidelijk dat tot nu toe geen antwoord op deze vraag was ontvangen.
De Europese en Amerikaanse positie en de rol van garanties
Frankrijk’s president Emmanuel Macron verklaarde op X dat men zich voorbereidt op stevige veiligheidsmaatregelen voor de wederopbouw van Oekraïne. Hij benadrukte dat het vinden van een punt van overeenstemming tussen de Europese, Amerikaanse en Oekraïense standpunten essentieel is. Voorafgaand aan de Londense top was de Duitse leider Friedrich Merz sceptisch over enkele details in de Amerikaanse documenten, maar onderstreepte dat verdere gesprekken noodzakelijk zijn.
De Britse leider Starmer stelde dat hij Zelensky niet onder druk zou zetten om het door Trump aangehangen akkoord te accepteren. Hij gaf aan dat het de prioriteit moet blijven dat een eventueel staakt-het-vuren eerlijk en definitief is. Zelensky himself zei dat er belangrijke beslissingen moeten worden genomen, vooral over de manier waarop Europa mogelijk Russische bevroren activa kan inzetten om Oekraïne te ondersteunen.
Een Europa-brede strategie om bevroren Russische activa te gebruiken om Oekraïne te financieren, zou grote consequenties hebben voor de EU, waarschuwde de Russische ambassadeur in Duitsland eerder deze week.
Reacts en controverses rondom de onderhandelingen
Zelensky meldde dat hij vorige zaterdag deelnam aan een constructief gesprek met Amerikaanse onderhandelaars, waaronder Steve Witkoff en Jared Kushner, tijdens de Miami-gesprekken. Toch uitte Donald Trump op zondag kritiek op Zelensky door te zeggen dat hij teleurgesteld was omdat de Oekraïense president niet eerder het voorstel had gelezen, dat slechts enkele uren daarvoor was gedeeld.
Witkoff en Kushner hadden eerder een ontmoeting met de Russische president Vladimir Putin in de Kremlin, waarbij Rusland enkele delen van het Amerikaanse voorstel afwees. Macron verwoordde zijn bezorgdheid over de “escalerende route” van Rusland en benadrukte dat druk op Rusland nodig is om vrede te forceren.
Het Amerikaanse plan voor het beëindigen van het conflict omvatte onder meer dat Oekraïne gebieden zou moeten overdragen die niet door Rusland waren ingenomen, in ruil voor veiligheidsbeloftes die echter nog niet volledig duidelijk waren. De aard van de gegarandeerde veiligheidsmaatregelen bleef onzeker, hoewel aanvankelijk gesuggereerd werd dat gevechtsvliegtuigen vanuit Polen beschikbaar zouden kunnen zijn voor de verdediging van Kyiv.
Sinds zijn terugkeer naar het ambt in januari heeft Trump een wisselvallige houding ten opzichte van Oekraïne getoond. Hij uitte aanvankelijk kritiek op Zelensky omdat deze niet dankbaar zou zijn voor Amerikaanse steun, maar frustratie over het falen om Vladimir Putin te overtuigen de oorlog te beëindigen en plaatste recent sancties op Russische oliebedrijven.
