De aankondiging van de nationale noodtoestand en de juridische voorbereidingen
De Litouwse regering heeft aangekondigd dat het land een nationale “noodsituatie” zal uitroepen als reactie op de toenemende stroom van ballonnen die door smokkelactiviteiten vanuit Belarus worden gelanceerd. Volgens premier Inga Ruginiene wordt momenteel gewerkt aan het opstellen van de juridische basis en bijbehorende documenten. De premier verklaarde dat het uitroepen van de noodtoestand “de meest geschikte maatregel op dit moment” is.
Deze zogenaamde ‘noodsituatie’ biedt de overheid en lokale autoriteiten de mogelijkheid om extra middelen in te zetten voor de bestrijding van deze ballonnen. Ruginiene voegde eraan toe dat de inzet mogelijk verder wordt uitgebreid en dat het afkondigen van een calamiteit een sterker middel zou kunnen zijn.
De impact op de luchthavens en de beschuldigingen van aanvalsactiviteiten
Door de inklaringsacties met ballonnen, bestaande uit het oplaten van vuurballonnen tot tien kilometer hoogte, zijn de twee grootste luchthavens van Litouwen—die in Vilnius en Kaunas—meerdere keren gedwongen om hun activiteiten stil te leggen. Volgens de autoriteiten worden deze ballonnen expres in de vliegveldenvloerroutes gelanceerd, wat wordt gezien als een aanval op de civiele luchtvaart van het land. Hoewel deze ballonnen al geruime tijd worden gebruikt door smokkelnetwerken, zijn ze de afgelopen maanden in toenemende mate het afsluiten van luchthavens geworden.
De bredere context: hybride oorlogsvoering en geopolitieke spanningen
Litouwen, lid van de NAVO en de Europese Unie, beschuldigt Belarus al geruime tijd van het organiseren van “hybride oorlogsvoering” onder leiding van de Russische bondgenoot, Vladimir Poetin. Deze activiteiten namen in oktober toe, wat ertoe leidde dat Litouwen eind datzelfde jaar de twee grensovergangen met Belarus sloot. Belarus reageerde door Litouwse vrachtwagens te blokkeren op haar wegen en ze de toegang tot het land te ontzeggen zonder voorafgaande betaling van toegevingen. Vilnius veroordeelde deze acties als “gijzelneming” door Belarus.
Op dit moment blijven duizenden Litouwse vrachtwagens vaststaan in Belarus. Minsk heeft opgeroepen tot overleg met het Litouwse ministerie van Buitenlandse Zaken over de situatie. Tegelijkertijd blijft Litouwen aandringen op strengere sancties tegen Belarus en zoekt het naar manieren om de spanningen te verlichten.
Internationale reactie en verdere ontwikkelingen
De Europese defensiecommissaris, Andrius Kubilius, die afkomstig is uit Litouwen, heeft woensdag overleg gehad met de Litouwse minister van Transport over de dreiging van de ballonnen. Op vrijdag spreekt hij op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Vilnius over de situatie en de mogelijke Europese maatregelen. Daarnaast wordt er extra rapportage geleverd door Chris Powers.
