De rol van zelfstandige boekhandels in de lobbyactie
Enkele van Europa’s meest geliefde onafhankelijke boekhandels – met houten vloeren en handgeschreven aanbevelingen – bevonden zich deze maand in een ongebruikelijke positie: ze lobbyden in Brussel. Hun doel was de EU-bossenwet (EUDR), en de situatie keerde ten gunste van hen nadat de wetgevers donderdag een akkoord bereikten. Aanvankelijk betrof het vooral een uitstel van een jaar en enkele aanpassingen voor bedrijven die verderop in de keten opereren; uiteindelijk accepteerde de Raad het verzoek van het Parlement om boeken, tijdschriften en andere gedrukte producten volledig uit te sluiten van de regelgeving. Ander houtgebaseerd materiaal zoals papier moet wel blijven voldoen aan de maatregelen.
De invloed van de boeksector en hun argumenten
Volgens Christine Schneider, die kort voor de trilog onderhandelingen telefonisch met Euractiv sprak, was het de boekensector zelf die zich sterk inzette voor deze verandering. Ze legde uit: “Omdat bij de productie van een boek meestal niet slechts één soort papier wordt gebruikt, was dit een belangrijke amendement.” Ze voegde eraan toe dat in de toekomst de universiteitsbibliotheken mogelijk problemen zouden kunnen ondervinden door de regelgeving.
De rol van de iconische boekhandels in de lobby
Wat deze wijziging bijzonder maakte, was de manier waarop het proposaal werd overgebracht. In plaats van grote industrieën, waren het de gerenommeerde winkels zoals Shakespeare and Company in Parijs die rechtstreeks e-mails stuurden naar leden van het Europees Parlement. In deze berichten, waaronder een e-mail die door Euractiv werd ingezien, benadrukten zij dat de gevolgen van de regelgeving voor boeken en de media nooit goed in kaart waren gebracht, ondanks dat deze sectoren belangrijke cultuur- en democratiebelangen vertegenwoordigen. Deze boodschappen werden gedeeld door diverse kleine boekwinkels door heel Europa en onderschreven door grote brancheverenigingen zoals de European and International Booksellers Federation, de European Newspaper Publishers’ Association en News Media Europe.
De bedreiging voor cultuur en democratie
In een verklaring van 30 oktober waarschuwden ze dat “miljoenen boeken in gevaar zijn omdat de regelgeving de invoer ervan in de EU zou blokkeren.” Hoewel de initiatiefnemer in de onderhandelingen, de milieuwetgever Christine Schneider (EPP), en de cultuurcommissie van het Parlement (CULT), de amendement steunden, was de sterkste voorstander Sabine Verheyen, lid van de EPP binnen CULT. In een e-mail aan collega’s herhaalde zij de zorgen van de boekhandels en de media, met de waarschuwing dat de vernietiging van boeken en de mogelijke schade aan mediale pluraliteit en culturele diversiteit een gevaar vormen. Zij betwijfelde of de EUDR niet de academische vrijheid zou ondermijnen en de positie van Europa als centrum van wetenschappelijke uitmuntendheid zou schaden.
De controverse rond de uitzonderingsregel
Deze beslissing veroorzaakte enige controverse buiten de Kamer. Producenten van papier en NGO’s betogen dat deze uitzondering de regelgeving verzwakt en mogelijk onbedoelde gevolgen heeft. Jori Ringman, algemeen directeur van de papierindustrievereniging CEPI, waarschuwde dat de verandering de afhankelijkheid van Europa van importmateriaal voor boeken, media en culturele content zou vergroten — bijvoorbeeld uit China. WWF merkt op dat de EU aanvankelijk had overwogen de bestaande Timber Regulation (EUTR) uit te breiden met regels voor boeken, maar dat deze wijziging nooit werd doorgevoerd en uiteindelijk leidde tot opname in de EUDR. NGO’s vrezen dat de carve-out een opening zou vormen voor verdere industrie-specifieke uitzonderingen in toekomstige herzieningen.
De voortdurende discussie en de toekomst van de regelgeving
Volgens Schneider zullen andere sectoren, zoals de leer- en zeepindustrie, nauwlettend moeten worden bekeken om te beoordelen of het voorstel nog problemen creëert. Hoewel de controverses en vraagtekens blijven hangen, zien de boekhandels in Europa deze huidige situatie als een lichtpuntje en een aanwijzing dat hun inspanningen effect sorteerden. Voor hen sluit dit hoofdstuk voorlopig af met een zekere opluchting.
