Hoe de beoogde bezuinigingen de Poolse economie en veiligheid kunnen bedreigen
Polen bevindt zich momenteel in het middelpunt van politieke discussies na het lekken van details over een voorstel van het ministerie van Volksgezondheid. Dit voorstel omvat een bezuiniging van €2,4 miljard op het budget van de nationale gezondheidszorg, bedoeld om een tekort van €5,4 miljard in de begroting van het Nationaal Gezondheidsfonds (NFZ) voor 2026 op te vullen. Om de financiën in balans te brengen, is het urgent dat er minimaal €3 miljard wordt gevonden.
Het ministerie van Financiën heeft aan het ministerie van Volksgezondheid gevraagd om structurele oplossingen voor de kostenbesparingen binnen het NFZ voor het komende jaar. Als reactie hierop heeft het ministerie van Volksgezondheid een plan voorgesteld dat gericht is op het realiseren van €2,4 miljard aan besparingen. Deze plannen omvatten onder andere het herintroduceren van limieten voor specialistische consultaties, cataractchirurgie, CT-scans en MRI’s. Ook wordt voorgesteld de toegang tot gratis medicijnen voor kinderen onder de 18 jaar en ouderen van 65 jaar en ouder te beperken, het pilotprogramma ‘Goede Ziekenhuismaaltijd’ af te schaffen en de minimale lonen voor zorgmedewerkers aan te passen.
Risico’s voor de medicijnzekerheid en de volksgezondheid
Mateusz Oczkowski, plaatsvervangend directeur van de afdeling Farmaceutisch Beleid, heeft voorgesteld om het programma voor gratis medicijnen voor 65-plussers te beperken tot de goedkopere producten. Volgens hem kan deze maatregel het budget met meer dan €350 miljoen verhogen, dat elders kan worden ingezet.
De Poolse farmaceutische producenten waarschuwen dat dergelijke bezuinigingen ernstige risico’s met zich meebrengen. Ze benadrukken dat het beperken van het programma tot de goedkoopste preparaten schadelijk kan zijn voor patiënten, de nationale economie en de farmaceutische veiligheid van Polen zelf. Krzysztof Kopeć, voorzitter van ‘Medicines for Poland’, verklaarde aan Euractiv dat het beperken van de gratis medicijnen tot goedkopere versies de importen zal vergroten, omdat de leveranciers van de goedkoopste medicijnen vaak uit Azië komen.
Volgens Kopeć zou door deze maatregel de lijst met goedgekeurde medicijnen worden beperkt, wat een negatieve invloed zou hebben op de nationale farmaceutische veiligheid. Het sector draagt jaarlijks €6 miljard bij aan de economie (0,75% van het BBP) en genereert daarnaast €1,2 miljard aan belastingen en bijdragen. Kopeć benadrukt dat de uitgaven voor lokale medicijnen de Poolse economie ondersteunen, in tegenstelling tot import uit China of India. Het merendeel van het geld dat wordt uitgegeven aan binnenlands geproduceerde medicijnen, wordt voor 78% teruggebracht in het Poolse BBP.
Alternatieve strategieën en hun bewijsbasis
In plaats van de toegang voor 65-plussers te beperken, wijzen de Poolse farmaceutische fabrikanten op een bewezen methode om de uitgaven te optimaliseren: concurrentie. Sinds 2020 heeft ‘Medicines for Poland’ vastgesteld dat binnenlandse bedrijven 31 generieke medicijnen hebben geïntroduceerd die worden vergoed door het systeem. Deze competitieve maatregelen hebben in de afgelopen vijf jaar ruim €230 miljoen bespaard op apotheekvergoedingen en meer dan €650 miljoen op vergoedingen voor ziekenhuizen.
Bovendien heeft deze aanpak de therapiegroepen uitgebreid. Zo is het aantal behandelde patiënten met anticoagulantia met 300% toegenomen tussen 2023 en augustus 2025, dankzij verbeterde concurrentie op deze markt.
‘Medicines for Poland’ stelt voor dat het ministerie van Volksgezondheid overgaat tot onderhandelingen met de partijen die profiteren van de farmaceutische programma’s. De federatie schat dat het NFZ jaarlijks ongeveer €2,6 miljard uitgeeft aan dergelijke programma’s. In ruil voor financiering zouden deze bedrijven contracten kunnen afsluiten om een deel van hun medicijnen lokaal te produceren, bijvoorbeeld via contractfabrikanten in bestaande Poolse faciliteiten.
Dit zou directe inkomsten voor de staatskas genereren en het budget voor vergoedingen vergroten, terwijl het de nationale farmaceutische veiligheid versterkt.
De plannen van het ministerie om de uitgaven aan binnenlandse medicijnen te verminderen, staan echter haaks op de beleidsbeloftes van premier Donald Tusk. Deze beloften omvatten onder andere het herveronaliseren van de sector en het bevorderen van economisch patriottisme met de garantie dat ‘niets dat wordt gegeven, ook wordt afgenomen’. Kopeć vraagt zich af of de woorden van de premier nog worden gehoord door het ministerie of dat deze worden genegeerd.
De toekomst van de gezondheidszorg en de komende topbijeenkomsten
De financiële crisis in het Poolse zorgstelsel, inclusief het tekort in het NFZ en de dreiging voor de farmaceutische veiligheid, staan centraal tijdens de ‘Medische Top – Veilige Patiënt’ die donderdag wordt gehouden bij het Ministerie van Ontwikkeling en Technologie. Op de volgende dag organiseert president Karol Nawrocki een ‘Presidentsbijeenkomst’ onder de noemer ‘Hulpverlening aan de Gezondheidszorg’.
