De verkiezingen en hun context
Op zondag vonden in de Republika Srpska, een entiteit binnen Bosnië en Herzegovina, vroege verkiezingen plaats. Deze verkiezing was bedoeld om de politieke onrust in het land te bezweren, nadat de voormalige leider, Milorad Dodik, in augustus door de rechtbank was veroordeeld en uit zijn functie was gezet. De stemming was een kortdurende oplossing om de lopende politieke spanningen te verlichten, voordat de algemene verkiezingen gepland staan voor oktober 2026.
Achtergrond van de politieke situatie
Milorad Dodik verloor zijn ambt toen hij werd veroordeeld voor het negeren van het oordeel van Christian Schmidt, de internationale gezant die toezicht houdt op het vredesakkoord dat Bosnië sinds het eind van de oorlog tussen verschillende etnische groepen in de jaren negentig bijeenhoudt. Het conflict had geleid tot de splitsing van het land in twee semi-autonome delen: de door de Serviërs bestuurde Republika Srpska en een Bosniak-Kroatische federatie, verbonden door zwakke centrale instellingen.
De verkiezingsuitslag en de kandidaat
Volgens voorlopige resultaten, die bijna 93 procent van de stemlokalen omvatten, leidde Sinisa Karan met 50,9 procent van de stemmen. Zijn opponent, Branko Blanusa, behaalde 47,8 procent. Karan, een 63-jarige voormalig minister van Binnenlandse Zaken, is een nauwe bondgenoot en de persoonlijke keuze van Dodik, die nog altijd aan het hoofd staat van zijn partij, de Unie van Onafhankelijke Sociaal-Democraten (SNSD).
Reacties en interpretaties
Dodik verklaarde dat de verkiezing vandaag gewonnen werd door zijn kandidaat, wat voor hem onmiskenbaar is. Hij beschreef het resultaat als steun voor zichzelf in moeilijke omstandigheden. Dodik benadrukte dat de verkiezing niet alleen voor Karan was, maar ook voor hemzelf, en voorspelde dat de zogenaamde ’twee Dodiks’ dagelijks zichtbaar zullen blijven. De opkomst was onder de 36 procent, wat aanzienlijk lager is dan de 53 procent in de verkiezingen van 2022.
Verkiezingsproces en politieke tegenstellingen
Ongeveer 1,2 miljoen stemgerechtigden konden kiezen uit zes kandidaten. De twee favorieten waren Karan en Branko Blanusa, die door de belangrijkste oppositiepartij, de Servische Democratische Partij (SDS), werd voorgedragen. Blanusa is een 56-jarige hoogleraar elektrotechniek die herhaaldelijk beschuldigingen van corruptie tegen Dodik en zijn partij heeft geuit.
Corruptie en internationale relaties
De verkiezingen vonden plaats tegen de achtergrond van conflicten tussen Dodik en de internationale gezant Schmidt. Analisten zeiden dat deze spanningen het land op de rand van een politieke crisis brachten die vergelijkbaar is met het conflict uit de jaren negentig. Eerder dit jaar was Dodik veroordeeld en zes jaar lang uitgesloten van openbare functies wegens het negeren van Schmidt’s besluiten. Kort daarna accepteerde Dodik zijn verwijdering uit de politiek, en de Verenigde Staten schrapten later de sancties die sinds 2017 op hem en enkele van zijn associés waren gevestigd. Karan, die sinds januari onder sancties staat, was een van de personen op de lijst.
Reacties van de gemeenschap
Karan verklaarde dat het Serbische volk een duidelijke boodschap had gegeven: ‘Nee’ tegen buitenlandse inmenging en ‘Nee’ tegen pogingen om de wil van het Serbische volk te ondermijnen. Milaan Golja, een gepensioneerde, stemde op Karan omdat hij wilde dat Dodiks beleid zou voortzetten. Aan de andere kant stelde Blanusa dat Dodiks beleid de toekomst van de Bosnisch-Servische entiteit bedreigde en dat hij herhaaldelijk beschuldigingen van corruptie had geuit.
Analyse en verwachtingen
Volgens historicus en diplomaat Slobodan Soja bestaat er weinig verschil in ideologie tussen de twee belangrijkste kandidaten, die hij omschreef als ‘onaantrekkelijk, egoïstisch en irresponsabel’. Aan de andere kant blijft Dodiks macht volgens Soja onaangetast en zal deze waarschijnlijk toenemen zolang hij de partij leidt. Voter Dragoslav Milanovic uitte hoop dat de verkiezingen de crisis zullen kalmeren, aangezien het huidige chaos niet in het belang van iemand is.
