Standpunt van België over herstelbetalingen en geplande financiering
De Europese Unie dringt er bij België op aan om haar standpunt te herzien met betrekking tot het zogeheten herstelkrediet, waarbij de winst uit bevroren Russische activa zou worden ingezet voor de wederopbouw van Oekraïne. Momenteel blijft België vasthouden aan haar oorspronkelijke positie, ondanks groeiende druk vanuit Brussel en andere lidstaten.
Recent diplomatiek verkeer en de urgentie van de situatie
De inzet van de EU neemt toe na dagen van intensieve diplomatie tussen Europese en Oekraïense functionarissen, gericht op het afzwakken van de meest pro-Moskou gerichte elementen in een gezamenlijke vredeaanpak van 28 punten, ontwikkeld door de Verenigde Staten en Rusland. Dit alles gebeurt nog minder dan vier dagen voordat de deadline van de Amerikaanse president Donald Trump verstrijkt, waarin Oekraïne zou moeten instemmen met het voorstel.
Vorige week werd een voorstel gepresenteerd door Rusland en de Verenigde Staten, dat drieëntwintig punten bevatte voor het beëindigen van het conflict. De Amerikaanse deadline en de recente publicatie van dit voorstel hebben de plannen van de EU om een lening van 140 miljard euro te creëren uit Russische geconfisqueerde activa extra urgent gemaakt. Dit werd maandag verklaard door de woordvoerder van de Europese Commissie, Paul Pinho.
Belgische reactie en zorgen over juridische en financiële consequenties
De Belgische premier Bart De Wever geeft nog steeds geen gehoor aan de plannen om de Russische activa te benutten. Hij waarschuwt dat dit ernstige juridische en financiële complicaties kan veroorzaken voor België, omdat de soevereine Russische activa, opgeslagen bij Euroclear in Brussel, mogelijk niet beschikbaar zouden zijn. Een Belgische officiële vertegenwoordiger bevestigde aan Euractiv: “Onze zorgen en standpunten blijven ongewijzigd. Het is duidelijk dat deze activa een belangrijke rol zullen spelen in een vredesplan. Dit betekent dat, in een dergelijk scenario, het geld dat bij Euroclear ligt, beschikbaar of gedekt moet worden.”
Financiering van de Oekraïense begroting en de rol van Russische activa
Oekraïne kampt met een begrotingstekort van 65 miljard dollar voor 2026 en 2027. De Europese Commissie hoopt dit tekort te dichten met behulp van Russische activa, in plaats van extra geld op te halen uit de nationale budgetten die al onder druk staan. Tijdens een bijeenkomst in Angola, onder leiding van de voorzitter van de Europese Raad António Costa, spraken leiders van de EU hun bezorgdheid uit over de bevroren Russische activa die in België liggen en die volgens hen mogelijk kunnen worden ingezet in het vredesproces.
Verschillende lidstaten, waaronder Denemarken, Duitsland, Ierland, Polen, Nederland en Italië, benadrukten de urgentie van het mobiliseren van deze activa en gaven aan niet te willen dat België hier alleen voor verantwoordelijk wordt gesteld. Tijdens de recente EU-top in Brussel kreeg het plan brede steun, vooral van Frankrijk en de Baltische staten.
Verzet van België en lopende onderhandelingen
De Belgische premier De Wever verdedigt fel zijn weigering om het voorstel voor een lening aan Oekraïne te ondersteunen. Hij bevestigde dat er sprake is van een nieuwe dynamiek in de vredesonderhandelingen, maar dat België voorlopig niet van haar standpunt afwijkt. De kans dat de oorlog snel eindigt en dat Rusland haar geld terugvraagt, lijkt volgens de betrokken onderhandelaars dichterbij te komen dan bij de introductie van het voorstel een maand geleden.
Beide Oekraïense en Amerikaanse onderhandelaren meldden dat er aanzienlijke vooruitgang is geboekt tijdens gesprekken in Genève afgelopen weekend, en dat beide partijen werken aan een geactualiseerd vredesraamwerk, zonder verdere details te geven.
Verschillende plannen voor het gebruik van Russische activa
Het Amerikaanse voorstel voorziet in het gebruik van 100 miljard dollar uit Russische immobiliseerde activa om de wederopbouw van Oekraïne te financieren, waarbij de VS de helft van alle toekomstige winsten zou ontvangen. Europa zou nog eens 100 miljard dollar bijdragen voor de reconstructie. De EU bezit het grootste deel van de ongeveer 300 miljard dollar aan Russische staatsactiva die na de invasie in 2022 bevroren werden. De Verenigde Staten houden slechts 5 miljard dollar, waardoor het Amerikaanse plan het feitelijk vereist dat Washington de Russische fondsen in Europa mag aanspreken.
Een alternatief plan, opgesteld door Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland, dat dit weekend werd gepresenteerd, noemt niet dat de VS zou profiteren van de bevroren activa. In plaats daarvan stellen ze dat Kyiv volledig zal worden hersteld en dat Rusland de schade vergoedt, onder de voorwaarde dat de Russische activa nog steeds bevroren blijven totdat Rusland Oekraïne compenseert.
Op dinsdag online zullen de leiders van de drie landen binnen de zogenaamde Coalition of the Willing bijeenkomen. Vervolgens wordt op woensdag, de dag voor de deadline die Trump heeft gesteld, een speciale bijeenkomst van de EU-ministers gepland.
